Ta strona została przepisana.
| gmyśli. - Rzekę, urzekę, wrok, wróg. -- Gnieść, gniotę, Ross. гнести, гнеиту, Vind. gnietiti, Angl. knead, Anglosax. cnaedan, Dan. knode, Svec. knäda, Germ. kneten (cf. Knoten). -- Gnać, gonić, gontiwa, koń, koniec, konać, zgon, dozgonny, doskonały, zagon, zakon. | |
| 2) G = z = ż: Ubogi, ubóztwo, uboższy, ubożyć. -- Drogi, droższy, drożyć. -- trwoga; trwożyć. -- Bóg, boże, bóztwo, bozki. | |
| 3) G = Dz: Noga, w nodze. -- Trwoga, w trwodze. -- Rózga, w rózdze. | |
| 4) G = Z = S. Gwiazda, Carn. zvesda, Ross. звѣзда, Vind. sviesda, svesda (cf. Pol. świeca, swiecić). | |
| 5) G =, Ross. г, = Boh. h = Graec. spiritus asper et lenis. -- Pol. góra, Ross. гора, Carn. gorra, Vind. gora, Boh. hora, Graec. ὁρος, Hebr. הר, har, hor. -- Pol. gość, Ross. гость, Carn. gost, Boh. host, Lat. hostis (significatione obsoleta = hospes. Cicer. Offic.) Ital. hoste, Gall. hòte, Angl. guest, Dan. gest, Svec. et holl. gast, Germ. Gast). -- Pol. głos, Ross. голось, Croat. glasz, Carn. glass, Vind. glass, glasse, Boh. hlas, cf. Polon. hałas, cf. Germ. Hall, hallen, gällen, Gall, Schall, schallen, cf. Pol. giełk, zgiełk, Svec. gaella, Island. gialla, Vallis. galla, Angl. yell, Holl. ghillen, Dan. gale, cf. Graec. καλειν, Svec. kalla, Hebr. et Chald. kol = vox, sonus. -- Polon. ganić, Boh. han’eti, cf. Pol. gańba, hańba, haniebny, Boh. hanba, haтebny, cf. Germ. Hohn, höhnen, cf. Gall. honte, -- Pol. Cug, ciąg, Germ. Zug, ziehen, gezogen, Boh. tahnauti, tahati, Ross. тянуть, потянуть, Carn. potęguiti, Vind. obsol. tegnem, (cf. Germ. dehnen, Niedersächs. tehen, ap. Ulphil. tiuhan, ziuhan, zechan. -- Pol. grod, Ross. городъ, Carn. grad, Boh. hrad, cf. Lat. hortus, Germ. Garten, Svec. gärd, Dan. giarde, Graec. χορτος (septum, quo cincta cohors), Lat. med. curtis, cf. Pol. hurty, Germ. Hürde, Hebr. gored, Chald. koret, Angl. yard, Gall. jardin,, cf. garder. | |
| Wszystkie w znaczeniu grodzy, grodzenia, ogrodzenia; a słowo grod, Slav. grad, znaczy d dyalektach Słowiańskich niekoniecznie zamek, warunek, twierdzę; lecz oraz wszelkie miasto; ztąd Ross. гражданинь, Croat. gradchan = mieszczanin. | Alle diese Wörter haben die Bedeutung der Umzäunung; in vielen Slavischen Dialecten bedeutet aber grod oder grad,nicht sowohl eine Burg, ein Schloß, sondern vielmehr überhaupt jede Stadt; daher Ross. hrażdanin, Croat. gradchan, ein Bürger, Stadtbürger, Städter. -- |
| Pol. Gay, Boh. Hag, Germ. Hain, Gehäge, Hecke, Angl. hedge, Gall. haye, Lat. med. haga, haia, haya, heya, haycium = ogrodopłot, mieysce ogrodzone, ein Gartenzaun, eiene Gartenhecke; sądy gaić, Gericht hägen, Austr. hayen, (z dawnego zwyczaiu,że gdzy sądy pod czystém niebem odprawiano, plac ogrodzono, ociszano. Gayw perwiastkowém znaczeniu: lasek młodociany ogrodzony,zwierzyniec), von der alten Gewohnheit die Gerichte unter freyem Himmel zu halten, da dann der Gerichtsplatz umzäumt und begriedeigt wurde. Gay heißt also eigentlich ein iunges begriedigtes Wäldchen, ein kleiner Thiergarten.-- | |
| „Bogatków, gdy się z Mazowieckiego do Litwy przenieśli Bohatkami nazywano; Glińskich innizowią Hlińskiemi” mówi NIESIECKI. Otoż i ślad historycznyzamiany g na h: na ten wzórRusini nasi, Smotrzyski, Sakowicz, Pinin, piszą, nawet w Polskim, hruby, hrubo i t. d. zamiast gruby, grubo, Germ. grob, Boh. hruby. | „Die Bohatko’s, sagt Niesiecki, wurden als sie aus Masuren nach Lithauen hinüber zogen, Bohatko’s genannt; die Gliński, heißen bey andern Hliński”. Hier haben wir alle auch einen Geschichtsbeweis von dem Uebergange des G in H. Auf gleiche Art schreiben unsre Reußischen Schriftsteller Smotrzyski,Sakowicz, Pimin, u. s. w. sogar in ihren Polnischen Schriften: hruby, hrubo, statt gruby,grubo, Germ. grob, Boh. hruby. |
| 6) G = H,z początku słowa często tylko przydatkowe czyli przybyszowe. | 6) G = H ist im Anfange der Wörter oft ein bloßer Vorsatzbuchstabe, ein Vorsatzguttural. |
| Polon. Gniazdo, Ross. гнѣздо, Carn. gnęsdu, Vind. gnesdu, gnijesdu, gniesdje, Croat. gnyezdo, Sorab.n’ezdo, Svec. naesta, Germ. Nest, Graec. νεοσσια, νεοττια, Hibern. nead, Vallis. nith, Lat. nidus, Pol. gnieździć, Carn. gnęsditi, Boh. hnizditi, Germ. nisten, Niedersächs. nesten, Anglosax. nistian, Angl. nestle,Svec. naestia, Gall. nicher. -- Pol. grabić, Ross. грабить, граблю (plondrować, rabować plündern, rauben), Boh. hrabati, Vind. grabiti, cf. Germ. grapfen, raffe, rauben, Svec.rappa, Ital. arraffar, Lat. rapere. -- Polon. hrabia, grabia, grof, graf, Germ. Graf, Vind. grof, Boh. hrabie, Angl. grave, Anglosax. refa. | |
| Chociaż pospolicie wyprowadzaią graf z Niemieckiego grau (siwy); atoli zdaie się bydźraczey źrzódlem iego dawne połnonocne reve (Sędzia Ziemski). | Ob man gleich gewöhnlich Graf von dem deutschen Grau ableitet; so dürfte doch wohl vielmehr das alte mitternächtliche reve (der Landrichter) für die Quelle desselben zu halten seyn. |
| §. 21. | §. 21. |
| 1) Starszy pisarze częstokroć bez potrzeby kładą, to z początku słów, to w śrzodku, n. p. | H dieser Buchstabe wird von den alten Polnischen Schriftstellern oft überflüßig, sowohl im Anfange, als in der Mitte des Wortes gebraucht, z.B. |
| haptekarz, zasthawa, then, tha, tho, kthóry, thylko. | |
| 2) Przeciwnie zaś nie dokładaią téy głoski, gdzieby powinni, pisząc: | 2) dagegen wird er von ihnen oft ausgelassen, wo wir ihn ietzt mit Recht schreiben: z.B. |
