Ta strona została przepisana.
| 4) Ch = Sz (cf. Gallic. ch). Słuch, słuchać, słyszeć. -- Ucho, uszy. -- Mucha, muszka. -- Mech, mchu, mszysty, mszyć. | |
| 5) C = Cz = K. Męka, w mece, męczyć. -- Siec, siekł, siecze, Boh. Sekati, sekawati, Vind. sekati, sekuvati; Ross. siecz, sieku, Lat. seco, Pol. extr. sekować kogo. -- Czapka, cf. kapa, Boh. Szapka, kapc, Vind. kapa, kapiza, Ross. szapka, Svec. kappa, Ger. Kappe, Angl. Cap, Ital. Cappa, cf. Gall. chapeau, Lat. med. Capo (cf. Lat. caput), Graec med. καππα, Wallach. Kappella, Polon. Kapelusz, Hebr. כובה, (kobah = galea). | |
| §. 18. | |
| 1) D = T. Dech, tchu, tchnąć, oddychać, odetchnąć. -- Drętwieć, trętwieć. -- Trzaska, drzasga. -- Teka, deka, Germ. Decke. -- Trwać, trwa, Lat. durare, durat, Gall. durer, Germ. dauern, Oberdeutsch tauern, Svec. dura. -- dureń, durny, odurzyć, Ross. дуракъ, дуръ, дурыть, Svec. däre, Niedersächs. doren, door, Schwäb. tor, Hochdeutsch Thor, thöricht, bethören. -- Pol. doł, dolina, Boh. dolit, dolina, Ross. долъ, долина; Vind. dul, dolina, Croat. dol, dolina, ap. Orfred. dal, ap. Notker. tal, ap. Ulphil. dalei, Anglosax. dael, Svec. dal, Island. dalur, Germ. Thal, Thäler, cf. Thaler, Pol. talar, ab urbe Joachimsthal. | |
| 2) D = Dz = Boh: etc. ť ď. Woda, na wodzie; wiodę, wiedziesz. -- Polon. Widzę, Boh. widim, wiďeti; Ross. видѣть, вижу, Croat. et Vind. vidim, viditi, Lat. video, vidi, visum. -- Polon. Dzień, dnia, Boh. den, dne, Croat. et Vind. dan, den, Ross. денъ, дня, Anglosax. daga, Frisland. dy, Hibern. día, Lat. dies (cf. diu, interdiu, cf. Pol. dziś, Boh. dnes, Croat. denesz, danasz, Lat. hodie), Dan. dag, Angl. day, Crim. Tatar. tag, Germ. Tag, (cf.Arab. daa = świt, Tagesanbruch). -- Pol. Ludzie, Boh. lide, Ross. люди, Vind. ludi, Croat. lyudi, Germ.Leute, Svec. lyd, Island. liod, Lat. med. lidi, lendes, leudi, leodi, laeti, liti, Graec. λιτον, λαος. -- Pol. Dziad, dziedzic, dziecię, Boh. ďed, ďedic, djťe; Ross. дѣдъ, дѣдичъ, дитя, cf. Pol. tata, Turc. tada, Arab. atta, Slav. Otec, de quo plura sub litera T, ubi de voce Ociec. -- Pol. Dzięka, dziękować, Boh. dika, ďekowati, Germ. Dank, danken, Anglosax. thanc, Angl. thanks, Svec. tacka. -- Pol. Dział, dzielić, Boh. dit, ďeliti, Ross. доля, дѣлити, Niedersächs. Deel, deelen, ap. Ulphil. dail, dailan, ap. Isidor. deil, deilan, Anglosax. dael, daelan, Svec. del, dela, Graec. διειλειν, Vind. deliti, talati, Germ. Theil, theilen, (cf. Svec. taelja, Lat. med. talliare, Ital. tagliare, Gall. tailler, schneiden, zerschneiden). | |
| D przed Z u Polaków często przydatkowe, ile żego niemasz w inszych dyalektach Słowiańskich, n. p. | D vor Z ist bey den Polen oft ein Vorsetzbuchstabe, da er sich in den übrigen Slavischen Mundarten in denselben Wörtern nicht vorfindet: z. B. |
| dzwoń, dzwonić, Obsol. Zwon, Zwonić, Boh. zwon, zwoniti, Ross. звонъ, звонить, Carn. svun, svonit, Vind. svon, sgon, svonz, svonit; Ital. suonare cf. Lat. sonus, sonare cf. tonus, Pol. ton (Z = s = t, de quo infra). -- Dzban, dzbanek cf. bania. | |
| §. 19. | §. 19. |
| F. wcale nie Słowiańska głoska, nie masz pod nią ani w słownikach żadnego słowa rodowicie Słowańskiego, ani w abecedle iey postaci; bo Cyryllicko-Rossyyskie Ф źywcem iest Greckie Φ. Jeśli się w iakiém słowie znayduie, albo to bład i za inną podstawiona, iak słowie obfity, zamiat okwity; ktrotofila zamiast krotochwila; albo słowo nie Slowiańskie, n. p. traf, trafić, treić, Germ. treffen, traf; huf, uf, hufiec, ufiec, Germ. Haufe; ufać, dufać, Germ. hoffen. | F. ist gar kein Slavischer Buchstabe, in den Wörterbüchern findet man unter diesem Buchstaben kein echt Slavisches Wort, und in dem Alphabete kein Schriftzeichen dafür; denn das Cyrillisch-Russische Ф, ist nichts anderes, als das Griechische Φ. Findet sich das F in einemWorte,so ist es entweder statt eines andern Buchstaben untergeschoben, wie in dem Worte obfity statt okwity, krotofila statt krotochwila; oder das Wort ist nicht Slavisch, z. B. traf, trafić, trfić,Germ treffen, traf; huf, uf hufiec, ufiec, Germ. Haufe; ufać, dufać, Germ. hoffen. |
| 2) Które głoski w Słowiańskim stoią za Łacińsko-Teurońskie f, i Greckie ph, obiaśniaią następuiące przykłady: | 2) Was für Slavische Buchstaben das Lateinisch-Teutonische f und Griechische ph vertreten, zeigen uns folgende Beyspiele: |
| Lat. phasianus, Lat. med. fasanus, faxanus, Angl. phasant, Germ. Fasan, Polon. bażant. -- Lat. farba, Pol. barwa. -- Lat. frater, (Graec. φρατηρ - curialis) Boh. bratr, Vind. brater, brat, Ross. брать, Polon. brat, obsol. plur. braterzy, brattzyk, apud Otfrid. bruader, ap. Viller. bruoder, Oberdeutsch Bruder, Bruoder, Niedersächs. Broder, Broer, Broor, ap. Ulphil brothr, Island. brodur, Svec. et Dan. broder, Hibern. brutha, Vallis. brawd, Anglosax. et Angl. brother, Crim. Tatar. bruder, Hochdeutsch Bruder, Pers. berader. -- Lat. faba, Pol. bob, Oberdeutsch bobn, Hung. bab, Lith. pupa. -- Germ. fasten, Svec. et Islad. fasta, Holand. vasten, Angl. fast, Goth. fastan, Finland. paaston, Polon. post, poszczę, pościć, *paszczać, Boh. postitise, Ross. постничать, пощусь (cf. Graec. απαςος = ieiunus) | |
| Smiało tedy możemy kłaśdź: f = b = p = ph = w. | Wir können also ganz zuverläßig annehmen: f = b = p = ph = w. |
| §. 20. | |
| 1) G = k: ku, k’ = g’; ku rzeczy, krzeczy, grzeczy, grzeczny. -- Ku woli, kwoli, gwoli. -- Ku myśli, kmyśli, | |
