jest: urzędów naszych prostego narodu ludziom dawać nie mamy, ale szlachcie. Jeszcze wyraźniej natrafiamy u Wereszczyńskiego w jego Regule króla chrześcijańskiego, że Agatokles król sycylijski był z duńskiego narodu (garncarza synem)[1]. Crescencyusz wymieniając gatunki psów, mówi: naród psów trojaki najdujemy, jeden łowczy itd.[2] Rey w swojem zwierciadle powiada: Matki około dzieweczek powinny pilność mieć, gdyż to jest naród miły, a na wszystko snadnie nałomny itp.[3]
Należałoby stąd zrobić wniosek, że kiedy lud także nazywano narodem, nie miano nic więcej na celu, jak oznaczyć w tym ludzie jedność rodu. Tak to jut rozumieć musiał Salinaryusz, dawniejszy nasz pisarz, kiedy mówi: Nie tylko dorośli, ale i niemowlątka są narodem[4]. W dziele zaś: O ustanowieniu i upadku konstytucyi 3. Maja czytamy str. 119., że słowo naród przemienione zostało w poprawie zasad rządowych na słowo rzeczpospolita[5]. — Narodowość wedle tego znaczenia będzie zatem właściwością ludu ród jeden tworzącego, zamieniającą go w naród, a którą to właściwością jeden naród od drugiego się wyróżnia.
Właściwość ta przyrodzona jest narodowością w najściślejszem znaczeniu; są to zatem przyrodzone usposobienia i skłonności narodu, warun-
- ↑
Mowa tu o książce pt. Reguła, to jest nauka albo postępek dobrego życia króla chrześcijańskiego Józefa Wereszczyńskiego.
- ↑ Mowa tu o łacińskim podręczniku rolnictwa Opus ruralium commodorum Pietra de Crescenzi.
- ↑ Matki około dzieweczek... — fragment księgi pierwszej Żywotu człowieka poćciwego Mikołaja Reja.
- ↑ Nie tylko dorośli... — fragment polskojęzycznej rozprawy Censura Wojciecha Salinariusa z 1615 roku.
- ↑ słowo naród przemienione... — fragment rozprawy O ustanowieniu i upadku Konstytucji 3 Maja Hugona Kołłątaja.
