Ta strona została uwierzytelniona.
— 51 —
nia się tym opłatom, nie chcąc wyrzekać się przywilejów, poręczających swobody dóbr kościelnych[1], i dla tego, chociaż
- ↑ Główniejsze przywileje, nadające różne swobody kościołowi polskiemu, są następujące: przywilej Leszka Białego, Konrada mazowieckiego, Władysława kaliskiego i Kazimierza opolskiego, niepewnej daty, wydany w roku 1211—1215 na imię Henryka, arcybiskupa gnieźnieńskiego, zwalnia kler od sądownictwa świeckiego, od wszelkiej posługi książęcej [tak zw. powozu, przewozu, narazu (dostarczanie bydła na rzeź dla księcia)] obiecuje, że książe tylko raz jeden na rok przejeżdżać będzie przez Łowicz (który był majętnością arcybiskupią) i t. d. (K. d. kat. kr. I, 10; K. d. Wp. I, 68). Przywilej Henryka ks. głogowskiego z d. 24 czerwca 1298 r., przyrzeka nie urządzać w dobrach arcybiskupich żadnych stacyj (podczas przejazdu księcia), ani nawet pozwalać służbie książęcej szukać strawy i paszy w tych dobrach („co się w narzeczu ludowem nazywa „picować” — mówi dosłownie przywilej); ludzi, zamieszkujących dobra kościelne, oddaje pod jurysdykcyę kanoników, wyjąwszy sprawy o dziedziny, które sam książę ma sądzić; pozwala osobom prywatnym robić zapisy na rzecz kościoła i t. d. (K. d. pol. II, 164; K. d. Wp. II, 787). — Konrad, ks. mazowiecki, kujawski, krakowski i łęczycki, nadał w r. 1242 arcyb. gnieźnieńskiemu oraz biskupstwom mazowieckiemu (płockiemu) i kujawskiemu obszerny przywilej, w którym zwalnia wszystkich ich ludzi od wszelkich posług i ciężarów — przewozu, powodu, narazu i t. d., od sądów świeckich, od służby wojskowej, od budowy zamków; nadaje prawo polowania i t. d. (K. d. pol. II, 32). — Oprócz takich ogólnych przywilejów dla całego kościoła lub kilku dyecezyj razem, jest cały szereg tyczących się pojedyńczych dyecezyj: Bulla Inocentego III z d. 7 lipca 1136 r. wspomina np. o prawie polowania, łowienia bobrów tudzież o jurysdykcyi sądowej, które arcybiskupstwo gnieźnieńskie oddawna posiadało (K. d. Wp. I, 7. — Małecki, „Studyum nad bullą Inocentego” Lwów 1897 r. — Zakrzewski „Studya nad bullą z r. 1136” Krak. 1901). Wielkiej wagi jest przywilej Władysława Odonicza z r. 1234, który zrzeka się prawa kollacyi, sądownictwa, utrzymania podczas przejazdu, różnych posług, jako to: powozu, przewozu, narazu, nastawy, utrzymywania koni książęcych, psów, psiarzy, sokolników, bobrowników, budowania zamków (K. d. Wp. I, 174). Takiej samej treści przywilej wydał kościołowi gnieźnieńskiemu Przemysław II w r. 1284 (K. d. Wp. I, 542), nadając mu także prawo bicia monety; Kazimierz W. w r. 1357 w obszernym przywileju po-
swobody, wolności, przywileje, dokumenty, umocnienia (ratificationes) do zastosowania na wieczne czasy podane, przeto My Ludwik, z Bożej łaski, węgierski, polski, dalmacki etc. król, chcemy, aby doszło do wiadomości
