Strona:PL Kozłowski - Współczesna polska literatura filozoficzna.djvu/8

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

ideowego tego filozofa zapomocą metody, którą nazwał „stylometryczną“, a która polega na porównaniu liczebnem osobliwości stylowych pojedyńczych dyalogów[1]. Z pośród pozostałych wyróżnić wypada te, w których autor szkicuje, rozwija i uzasadnia swój pogląd na świat, nazwany przezeń „indywidualistycznym“[2]. Istotę tego poglądu stanowi przeświadczenie, że każda jednostka (dusza) jest substancyą rzeczywistą, niestworzoną i nieśmiertelną. Cały świat składa się z szeregu takich istot czyli monad o rozmaitych stopniach rozwoju, oddziaływających na siebie wzajemnie, przyczem wyższe mają wpływ przeważny na niższe. Bóg jest najwyższą z monad i ma wpływ największy, ale nie jest wszechmocny. Etyka wynika z woli jednostek; wszakże dobrem jest to, co zgadza się z zamiarami Boga. Dusze wciąż się doskonalą, a najwyższą formą działalności dusz wyższych jest praca nad podniesieniem niższych. Wynik studyów platońskich da się streścić w następującym ugrupowaniu dyalogów: I. Dyalogi sokratyczne, Protagoras, Menon, Eutydem, Gorgiasz. — II. Kratyl, Biesiada, Fedon. — III. Rzeczpospolita, Fedr, Teetet i Parmenides. — IV. Sofista, Polityk, Fileb, Tymeusz, Kritias, Prawa. W rozwoju Platona autor dostrzega jeden moment, w którym się skłaniał ku indywidualizmowi (Fedr). Platon stworzył najprzód idealizm i socyalizm, w „późniejszym“ wieku uznał opatrzność boską, indywidualną nieśmiertelność duszy i teoryę idei zastąpił przez logiczną klasyfikacyę pojęć.

  1. Tu należą następujące ważniejsze prace: „O logice Platona“, Cz. I (1891) i II (1892). — „Sur une nouvelle methode de determiner la chronologie des dialogues de Platon“, 1895. — „O pierwszych trzech tetralogiach Platona“, 1896. — „Ueber die Echtheit, Reihenfolge und logische Theorien von Plato’s drei ersten Tetralogien“, 1895. — „On Stylometry“, 1897. — „The Origin and Grawth of Plato’s Logic“, 1897. — „Stylometrisches“, 1898. — „Principes de stylométrie“, 1898. — „Platon jako twórca idealizmu i socyalizmu“, 1899. Prace te uzyskały uznanie badaczy europejskich niemal powszechne. Ocenę ich po polsku dał H. Struve („Logika Platona“ w Bibl. Warsz., 1898). Głównym przeciwnikiem poglądów Lutosławskiego na rozwój filozofii Platona jest Zeller.
  2. Tu należą: „On the difference between knowledge and belief as to the immortality of the sone“, 1893. — „The ethical consequences of the doctrin of immortality“, (1895). — „In Search of true Beings“, 1896. — „Ueber die Grundvoraussetzungen und Consequenzen der individualistischen Weltanschauung“, 1899. — „Seelenmacht“, 1899. Prócz tych prac wymienimy jeszcze: „Erhaltung und Untergang der Staatsverfassungen nach Plato, Aristoteles und Machiavelli“, 1888. — „Gustav Teichmüller“, 1888. — „Jordani Bruni opera inedita“. — „Eine neuaufgefundene Logik aus dem XVI Jahrhundert“. — „Sur l’enseignement de la philosophie“, 1893. — „Lotzes Begriff der metaphysischen Einheit“, 1899. Artykuły polskie, drukowane w czasopismach, ukazały się świeżo w zbiorku p. t. „Z dziedziny myśli“, 1900 — „Geneza Eleuteryzmu“ (Sprawozdania Akademii Um. w Krakowie, V, Nr. (4.