Strona:PL Kozłowski - Współczesna polska literatura filozoficzna.djvu/11

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

Mickiewicza”[1]. Bardziej polemiczny i publicystyczny charakter miała działalność Juliana Ochorowicza[2] i Aleksandra Świętochowskiego[3].
 Z pisarzy starego pokolenia pozytywizm naukowy reprezentował Władysław Kozłowski (ze Lwowa), który dał w szeregu artykułów, umieszczonych w „Ateneum”, wykład obszerny „Systematu filozofii syntetycznej Spencera”. Ogłosił także szereg artykułów w innych kwestyach i wydał „Logikę elementarną” (1891)[4].
 Do przeciwników pozytywizmu, wszakże przedmiotowych i naukowych, należy Kazimierz Kaszewski, który umieścił także cały szereg artykułów, dotyczących filozofii starożytnej i nowożytnej, w „Bibliotece Warszawskiej”[5]. Kwestyami etycznemi i filozofią religii zajmował się Seweryn Smolikowski. Poświęcił on kilka prac filozofii Schopenhauera i pesymizmowi niemieckiemu: „Rozbiór krytyczny podstaw filozofii Schopenhauera” (1881) i „Filozofia wyzwolenia” (1883 — Hartmann, Mainländer) oraz „Religii pozytywnej” Comte’a (1875).

 Z pisarzy starszych wypada tu jeszcze wymienić Wojciecha Dzieduszyckiego, autora dzieł p. t „Rozstrząsania filozoficzne o podstawach pewności ludzkiej” (1892) oraz „O wiedzy ludzkiej” (1895). W pierwszym stara się autor dowieść, że jedyną podstawą pewności jest poczucie moralne, sumienie, jako intuicyjna świadomość naszego przeznaczenia, celu i ideału naszego żywota. W drugim daje określenie filozofii, jako „nauki o zjawiskach naszej wewnętrznej istoty” czyli ducha oraz jej podział.

  1. ↑ „Przegląd filozoficzny za 1898“ i osobno, Warszawa, 1900. Z artykułów wymienimy: o „Taine’ie“ („Ateneum“, 1893), — o „Cieszkowskim“ („Ateneum“, 1894), — o „Trentowskim“ (Filozof w więzach reakcyi) („Ateneum“, 1889).
  2. ↑ „Jak należy badać duszę?“, 1869. — „O wolności woli“, 1871. — „Duch i mózg“, 1872. — „Wstęp i ogólny pogląd na filozofię pozytywną“, 1872. — „O zasadniczych sprzecznościach wiedzy“, 1874, — są przeważnie popularyzacyami kursujących wówczas poglądów. Bardziej samodzielne znaczenie mają: „O twórczości poetyckiej ze stanowiska psychologii“, 1877. — „Bedingungen des Bewustwerdens“! 1874. — „De la suggestion mentale“, 1887 i 1889.
  3. ↑ „O powstawaniu praw moralnych“. — „O Epikureizmie“, 1880. — „Wolter“, 1878.
  4. ↑ Ocenę jego działalności i życiorys podaliśmy w „Przeglądzie Filozoficznym“, 1899.
  5. ↑ Wymienimy tu: „Pozytywizm, jego metoda i następstwa“, 1869. — „W kwestyi pozytywizmu“, 1876. — „O Cyceronie“, 1880. — „Seneka“, 1860. — „Epikureizm i Lukrecyusz“, 1861. — „O Maimonie“, 1862 — „Przodownicy ruchu umysłowego w w. XVIII“, 1880. — „H. Struve“, 1898. — „Spinoza“ (Kwartalnik „Kłosów“ 1877).
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:PL_Kozłowski_-_Współczesna_polska_literatura_filozoficzna.djvu/11&oldid=2469357”