Strona:PL Jerzy Żuławski-Stara Ziemia 231.jpeg

—   223   —

dał, a nie służył sztuką swą tłumowi, to o nim niewątpliwie. W przesławnych, nieporównanych i jedynych improwizacjach swoich chwiał słuchaczami, jak trzciną nadbrzeżną; jednym ruchem smyczka, jednem palca przesunięciem rzucał ludzi z obłędu radości w smutek i przygnębienie, szeptał im baśnie cudowne, przerażał ich i unicestwiał, pod nogi swoje miotał, lub w tejże chwili, mocą cudotwórczą, podłych zjadaczy chleba przemieniał na rozszalałych, z wichrami pędzących bogów życia.
 Przypomniało się Jackowi, co mawiał o nim biskup jeden, dzisiaj już nieżyjący:
 — Ten człowiek, gdyby chciał, mógłby skrzypcami swemi nowe stworzyć objawienie, a ludzie poszliby za nim, choćby ich wiódł do piekła.
 Kapłan mówił to z lękiem i krzyż kreślił na czole, a w oczach Jacka, młodego chłopca podówczas, rosła postać skrzypka do fantastycznych, nadludzkich rozmiarów, stawała się jakimś symbolem wywyższenia, władania, królewskości i pomazaństwa.
 Nie można było powiedzieć, iż Serato jest bogaty, gdyż to określenie, zbyt słabe, nie malowało dosadnie tej potęgi złota, która przez palce jego nieopatrzne płynęła. Nie było myśli, którejby nie mógł urzeczywistnić, ani tak fantastycznego zamiaru, którego wykonaćby nie zdołał. Jeden koncert przynosił mu więcej, niż wynosiły niegdyś listy cywilne królów i cesarzy, dopóki jeszcze w Europie istnieli.
 Piękny, silny, zdrowy, niezatroskany, życiem jak burza huczący, pił rozkosz istnienia pełnemi piersiami i naprawdę nie było rzeczy, którejby mu los odmówił. Kobiety drżały, patrząc nań, i mógł wśród nich wybierać, jak sułtan z baśni Tysiąca nocy, pewien, jak ów sułtan, że żadna wezwania jego nie odrzuci, chociażby wiedziała, że śmierć ją czeka nazajutrz z jego ręki.
 Nikt nie widział nigdy Seraty smutnym ani przygnębionym; mówiono o nim, że się tak śmieje, jak słońce świeci na niebie. I gdy pewnego dnia wieść się rozniosła, że ten czło-