Strona:PL Jan Sygański-Nowy Sącz jego dzieje i pamiątki dziejowe.djvu/078

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

szczył pożar 6. sierpnia 1753 r.[1] Po roku 1789 został rozebranym prawie do szczętu; wtedy to wyrzucono z niego niepośledniego dłuta marmurowy pomnik Jana Dobka Łowczowskiego, stolnika krakowskiego, zmarłego 1628, zachowany aż dotąd w ścianie mieszkania pastora. Po dziś dzień nic nie pozostało z tego kościoła, oprócz jednej ściany prezbiteryum z okami gotyckiemi i pamiątkową tablisą z XVII. wieku: „Ecclesia haec tituli Nativitatis B. V. M. cum suo conventu, Fratribus Minoribus Conventualibus, fundata et erecta est a Serenissimo Venceslao Poloniae et Bochemiae Rege A. D. 1297“ (kościół ten pod wezwaniem Narodzenia Najśw. Maryi Panny wraz należącym doń klasztorem, założył i wystawił dla zakonników OO. Minorytów Najjaśniejszy Wacław, król polski i czeski r. p. 1297). Pofranciszkańskie budynki razem z przyległym ogrodem i dużą kaplicą Przemienienia Pańskiego, kupili żydzi od Rządu za 500 złr. wal. wied. Z obawy jednak, aby snać świętością klasztornego domu nie zbeszcześcili prawa Mojżeszowego, nie śmieli w nich zamieszkać, lecz sprzedali je około r. 1800 gminie ewangielickiej za 2200 złr.[2]
Wspomniana kaplica, w czystym stylu renesansowym z piękną kopułą w środku, została wystawiona przez Konstantego Lubomirskiego, starostę sądeckiego, hrabiego na Wiśniczu i Jarosławiu w 1654 r., a jak powiedziano wyżej, od początku bieżącego stulecia służy za kościół ewangielicki. W ścianie frontowej od strony ulicy widne są ślady trzech okien wspaniałych, oddawna całkiem zamurowanych, dlatego ściana ta bez najmniejszej architektonicznej ozdoby monotonne i smutne sprawia wrażenie; przed trzydziestu kilku laty wybito w niej drzwi wchodowe, wcale nieodpowiedniego kształtu do stylu i całej struktury kaplicy. W roku zeszłym (1891) upiększono znacznym kosztem wejście do kościoła balustradą z kutego żelaza z filarami z ciosowego kamienia na głębokich fundamentach, w nadziei postawienia kiedyś na nich pięknej i stósownej fasady i powiększenia w tę stronę całego kościoła.

W przyległych budynkach, pozostałych z dawnego klasztoru, z najwyższą wieżą w mieście odbudowaną w 1884 r., znajduje się 4–klasowa szkoła ludowa ewangelicka, w której nauka od-

  1. Acta scabinaria Nowego Sącza.
  2. Zapiski o tem znalazł i udzielił mi długoletni sekretarz magistratu Nowego Sącza, które jeszcze znajdują się tam do dziś dnia.