Strona:PL Jan Łoś - Wiersze polskie w ich dziejowym rozwoju.djvu/18

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

ulubiony aleksandryn — ze średniówką w połowie wiersza 6 + 6, niekiedy jednak z dość znacznemi modyfikacjami zasadniczego typu (głównie z zatarciem średniówki).
Tak więc widzimy, że popularnemi we Francji są tylko wiersze, z parzystej liczby zgłosek złożone i zwykle dzielone średniówką na dwie równe części. Smak francuski na gruncie wierszowania został scharakteryzowany przez Guyau[1]), który pisze: »Rytmy, układające się według liczb parzystych, mają coś bardziej ważkiego, bardziej stałego, mają większą pełnię harmonji dla ucha, niż te, których podstawę stanowią liczby nieparzyste. To też wierszem głównym i typowym wielkich narodów poetyckich powinien być wiersz, zbudowany według liczb parzystych; takim był wiersz sanskrycki i heksametr grecki 1ub łaciński. Takim też jest teraz aleksandryn francuski. Wiersz ten według autora z dwu przyczyn najlepiej zadowalnia ucho francuza: 1) Przedewszystkiem wiersz dłuższy ponad 8 zgłosek musi się dzielić na części z pomocą średniówki: 2) części te winny być równe, a gdy są nierówne, to powinny dać się dzielić przez jedną liczbę (np. 6 + 4; każda część dzieli się przez 2). Wobec tego tylko niewiele typów zadowalnia ucho: 8-zgłoskowiec, jakkolwiek jest trochę za krótki, 10-zgłoskowiec, nie mający jednak dostatecznej mocy, wreszcie aleksandryn i wiersz o 14 lub 16 zgłoskach. Z tych Guyau za najdoskonalszy uważa aleksandryn, liczba 12 bowiem dzieli się bez reszty przez 2, 3, 4, 6, a stosunek części, na które wiersz może się dzielić, jest łatwy do pochwycenia, wreszcie długość jego mniej więcej się zgadza z długością oddechu.

Oczywiście przeto matematyczne te obliczenia wskazują na dążenie Francuzów do nadania wierszowi charakteru rytmu muzycznego. Zdaje sobie z tego sprawę Guyau i zauważa, że przez to niema tu wprawdzie rozmaitości rytmu, ale to nagrdza się rozmaitością akcentów, gdyż poza dwoma głównymi przyciskami, inne akcenty padają w rozmaitych miejscach na różnobrzmiące zgłoski, a każdy wiersz odróżnia się od innych indywidualnemi odcieniami rytmu i brzmienia.

  1. M. Guyau »Les problèmes de l'esthétique contemporainec«, Paryż 1897. To samo po polsku: »Zagadnienia estetyki współczesnej« przez M Guyau, przekład S. Popowskiego. Warszawa (1901), ale tu tłumacz opuścił prawie wszystko, co dotyczy wiersza francuskiego.