Strona:PL JI Kraszewski Wieki katakombowe odczyt4 part17.png

 Nie chcąc się nad tém rozszerzać, dodamy tylko ciekawszych kilka szczegółów. Na Wschodzie, w czasie 40-stu dni postu, niedziele i soboty były z niego wyjęte; na Zachodzie nie poszczono czwartków.
 W pierwszym Kościele przywiązywano wielką wagę do tego, aby w poście jeść tylko raz na dzień. Wypływało to z obyczajów dawnych Rzymian, którzy dopiero wieczorem zasiadali do stołu, a dzień cały poświęcali pracy lub próżnowaniu pracowitemu, jak dziś jeszcze na Zachodzie. Salvian przypomina ostry obyczaj dawnych Rzymian i ich życie surowe temi słowy: „Czyż przodkowie jęczeli i uskarżali się na to swe życie oszczędne i proste, gdy pożywali nędzny i gruby posiłek u tego ogniska, przy którém go sami sobie zgotowali, i gdy im nie było wolno jeść wprzódy aż wieczorem?“
 Z tego to obyczaju rzymskiego, dzisiejszy obiadowania późnego pozostał w wielu krajach. U nas w Wigilją i w Wielki Czwartek także zasiadano do stołu dopiero wieczorem.
 U Rzymian, tych co ucztowali za dnia, Cenzorowie notowali jako ludzi złych obyczajów. Ale w ciągu dnia wolno było przekąsić (prendere) zjeść nieco. Były to prandicula, śniadanka, które stojący pożywano, nie jak wieczorne, leżąc. Chrześcijanie, którzy z razu w dnie postne raz jedli wieczorem, późniéj zmienili to na południe. Od V-go wieku, oprócz tych południowych obiadów postnych, Kościół wchodząc w to, iż przy pracy nawet kapłanom trudno było dotrwać do drugiego południa, dozwolił lekkiego posiłku wieczorem.
 W ogóle post był prawem, ale i tu, jak w jałmużnie, tylko wola własna i poczucie jego potrzeby, mogły mu nadawać wartość. Im człowiek był poboż-