Strona:PL JI Kraszewski Wieki katakombowe odczyt2 part08.png

najzupełniejsza, zachwycenie, które na czas modłów zdawało się powstrzymywać życia objawy. W kościołach w razie niebezpieczeństwa szukano schronienia, składano w nich skarby. Wiemy u Ś. Augustyna że w czasie napadu barbarzyńców, nawet poganom dawano schronienie w kościołach chrześcijańskich, a Alaryk zdobywszy Rzym, nie zajął go wprzódy, aż żołnierzy swych zobowiązał, że poszanują tych, co się schronią do kościołów. Sozzomen wspomina, że barbarzyńcy tych których sami chcieli ocalić, odprowadzali do kościołów, o których progi wszystko ludzkie: nienawiść i namiętność, zemsta i szał dziki się rozbijały.
 Otóż jest wszystko, z czego się składają katakomby, ciemne korytarze, obszerniejsze w nich izby, i kaplice. Gdyby nie pozostałe na ścianach tych ostatnich malowania i mozaiki, już to z czasów pierwotnych, już z późniejszych, gdy chrześciaństwo zwycięzkie stroiło swą kolebkę, nicbyśmy już o powierzchowności katakomb do powiedzenia nie mieli. Przedmioty jakie się tu znajdują, wszystkie świadczą o ubóstwie dobrowolném pierwotnéj społeczności; co najwięcéj strojono ołtarz Boży i grób męczeński, reszta była ziemią, kamieniem wilgotnym i skałą spleśniałą.
 Sarkofagi marmurowe, zapożyczone u poġan i przerobione, lampy, trochę szkła, nieliczne a bardzo niewytworne sprzęty kościelne, składają niemal cały zabytek starożytniczy katakomb.
 Tu jeszcze słowo a sarkofagach.
 Oprócz grobów w ścianach katakomb, spotyka się wśród nich grobowce z marmuru białego i kamienia