rodzaje wprowadzono na scenę narodowego teatru[1] przedstawiano je w antraktach poważnej tragedyi, lub po odegraniu ostatniego aktu, jako zakończenie sztuki, podobnie do greckiego dramatu satyrowego.
Niezależnie od powyższych zawiązków poezyi dramatycznej rozwijał się w Rzymie dramat artystyczny. Ukazał się o wiele później niż tamte. Dopiero w połowie III. w. przed Chr. zaczęła się twórczość w jego zakresie. Twórczość ta polegała z początku na przerabianiu greckich wzorów. Czasem po prostu tłómaczono, naturalnie nie dosłownie, wprowadzając dowolnie zmiany, dodając i opuszczając ustępy, bo te zmiany choć niewielkie upoważniały w owych czasach do tytułu oryginalnego poety. Czasem znowu kilka komedyi czy tragedyi greckich zlewano w jedną całość, wzbogacając akcyę przez połączenie ze sobą ich treści. Taka robota nazywała się contaminatio (contaminare znaczy zanieczyszczać). Przedstawiano zrazu tylko greckie, później także i rzymskie stosunki. Układ sztuk nie wiele się różnił od greckiego, ale pewne różnice były. Miejsce, gdzie w Grecyi występował chór, zajmowała w teatrze rzymskim publiczność, chórzyści występowali na scenie i brali udział w akcyi. W komedyi zniesiono chóry. Nato-
- ↑ Przedstawienia teatralne odbywały się w Rzymie, podczas uroczystości narodowych (mniejwięcej 48 razy na rok) i religijnych kosztem państwa. Urządzeniem ich zajmowali się urzędnicy państwowi, zrazu pretorzy, później edyle, nie szczędząc starań ni kosztów, bo od świetności widowiska zależała ich popularność. Przód każdą uroczystością wznoszono drewniany budynek, a zaraz po przedstawieniu rozbierano go. Dopiero w r. 55 przed Chr. zbudował Pompejusz stały teatr kamienny. Przedstawienia odbywały się za dnia, w porze południowej (między 12 a 3-cią). Wstęp był bezpłatny, udział publiczności znaczny, kobietom nie broniono wstępu. Aktorami byli niewolnicy i wyzwoleńcy; za dobrą grę uwielbiano ich nieraz i hojnie płacono (np. aktor Roscius z czasów Cycerona otrzymywał za jedno przedstawienie 1000 denarów tj. mniejwięcej 480 złr.), ale w życiu publicznem podrzędne zajmowali stanowisko. W jednej sztuce występowało ich pięciu, sześciu, albo i więcej. Role kobiece grali mężczyźni, tylko w mimusie występowały kobiety. Kostyumy były wspaniałe; w dramatach poważnych przywdziewali aktorzy powłóczyste szaty a na nogach mieli wysokie koturny, w komedyach, zwłaszcza w atellanach i mimach, stroje były krótkie i lekkie, a na nogi przywdziewano nizkie trzewiki; w mimusie na scenie występowano bez koturnów. Masek nie używano z początku. Dopiero za czasów Cycerona użycie ich stało się powszechnem.
