wiały autora i nie zapewniały mu bytu. Musiał się więc rzucić do innych przedsięwzięć. W roku 1826 wszedł w spółkę z drukarzem Barbier’em celem wydawania Roczników Romantycznych (Annales romantiques), a potém sam za pożyczone pieniądze drukuje w jednym tomie dzieła Lafontaine’a, następnie Moliera, i poprzedza je swojemi przedmowami. Ale i te wydawnictwa nie rozchodzą się. Niczém niezrażony Balzac zakłada własną drukarnię, zostaje drukarzem, księgarzem i giserem; ale brak kapitału obrotowego nie dozwala mu rozwinąć przedsiębiorstwa, które mu się nie opłaca i rujnuje go. Wraca więc znowu do pisarstwa, i tą razą z daleko szczęśliwszym skutkiem niż poprzednio.
W 1829 r. ogłosił pierwsze dzieło opatrzone własném jego nazwiskiem. Był-to romans p. n. Ostatni Szuan (Le dernier Chouan), napisany w Wandei, w pobliżu widowni wypadków, o których opowiadał. Ten utwór, tudzież bezpośrednio po nim następujące: Kobieta trzydziestoletnia (La femme de trente ans), Dwa sny (Les deux rêves) dają rozgłos nowo zjawionemu nazwisku. Ale dopiéro Fizyologia małżeństwa (Physiologie du mariage), wydana w roku 1831, w któréj
się ujawniła zarówno świeża jak zajmująca oryginalność, werwa i dowcip, głębokość obserwacyi i swobodny polot wyobraźni, — zapewniła mu najszersze uznanie i postawiła go w szeregu pierwszorzędnych potęg literackich.
Była-to chwila najświetniejszego nie już rozkwitu, ale owocowania współczesnéj literatury francuzkiéj. Romantycy święcili dzień tryumfu w teatrze, w powieści i w liryce. Wiktor Hugo, powszechnie uznany za naczelnika nowéj szkoły, zdobył scenę przebojem za pośrednictwem swego Hernaniego; Alfred de Vigny, który już poprzednio romansem Cinq-Mars zyskał sobie sławę znakomitego powieściopisarza historycznego, teraz wystawiał z powodzeniem swoję la Maréchale d’Ancre; Alfred de Musset śmiałym, oryginalnym a poczęści lubieżnym tonem swoich Powiastek hiszpańskich i włoskich entuzyazmował młodzież; Aleksander Dumas swojemi dramatami historycznemi (Henryk III i dwór jego, Tour de Nesle, Antony, Napoléon etc.) ściąga tłumy publiczności do teatru. Równocześnie cały tłum powieściopisarzy najrozmaitszych usposobień i talentów dostarcza codziennéj strawy duchowéj temu ogółowi, co w czytaniu pragnie zaspokoić żądzę ciekawości, zabawy i wzruszeń choćby najgwałłowniejszych[1], ażeby o prozie życia codziennego zapomniéć. Karol Nodier, Fryderyk Soulié, Paweł Mérimée, Paweł Lacroix (Jacob le bibliophile), Henryk Beyle (Stendhal) i wielu a wielu innych to fantastycznemi, to historycznemi, to towarzyskiemi obrazami, pełnemi barw jaskrawych, po większéj części blaskiem krwi zaprawionych, zajmują, wstrząsają, unoszą ogół czytelniczy... A i w liryce
- ↑
Błąd w druku; powinno być – najgwałtowniejszych.
