branem udzielanych przy nich ludziom szczególnych, niezwykłych łask bożych. Świadectwem gorącej czci i pobożności narodu polskiego do Matki Bożej jest prawie niezliczona później ilość cudownych Jej obrazów. „Zaprawdę — powiada Pruszcz (str. 48) — w Polsce naszej niemasz miasta, rzadka wieś z kościołem, w którymby się obraz Panny Najświętszej nie znalazł cudowny“. Ks. Barącz w książce p. t. „Cudowne Obrazy Matki Najświętszej w Polsce“ podaje wiadomość o 463 obrazach, a ks. Wacław kapucyn w świeżo wydanem obszernem dziele „O cudownych obrazach Matki Bożej w Polsce“ mówi o 1050 takich obrazach. Jedne z nich znane są w obrębie parafii lub blizkiej okolicy; inne znowu obejmują wpływem swoim całe djecezje i prowincje, lub nawet całą dawną Polskę i jak: Częstochowski, Ostrobramski i Berdyczowski, słyną w całym świecie katolickim. Niektóre są ukoronowane uroczystym obrzędem. Nie przeto wszakże, żeby były najsłynniejsze, lecz że do obchodu koronacyi, która za sobą pociąga bardzo wielkie wydatki, znalazły się na miejscu potrzebne do tego zasoby. Tak w Wilnie ukoronowany został obraz w kościele św. Michała panien bernardynek, chociaż tamże w Wilnie o wiele są słynniejsze inne nieukoronowane obrazy, jak Ostrobramski i Matki Bożej Łaskawej na Antokolu. W Warszawie ukoronowany został obraz w kościele kapucyńskim, chociaż daleko większe miał znaczenie obraz Matki Boskiej Bolesnej u augustjanów — nieukoronowany. — Oto wykaz miejscowości z ukoronowanymi obrazami: 1) rok 1717, Częstochowa. 2) 1718, Nowe Troki. 3) 1723, Kodeń. 4) 1724, Sokal. 5) 1727, Podkamień. 6) 1730, Żyrowice. 7) 1739, Warszawa (u kapucynów). 8) 1749, Łuck (u dominikanów). 9) 1750, Wilno (u bernardynek). 10) 1751, Lwów (u dominikanów). 11) 1752, Łąki Bratjańskie. 12) 1752, Leżajsk. 13) 1754, Chełmno (kośc. farny). 14) 1755, Skępe. 15) 1755, Jarosław. 16) 1756, Berdyczów (u karmelitów bosych). 17) 1761, Białynicze. 18) 1763, Rzeszów. 19) 1765, Chełm (u bazyljan.). 20) 1766, Przemyśl (u dominik.). 21) 1767, Miedniewice. 22) 1773, Poczajów. 23) 1776, Lwów (w katedrze). 24) 1777, Bołszowce. 25) 1777, Przemyśl (u franciszkanów). 26) 1778, Latyczów. 27) 1779, Międzyrzec Ostrogski. 28) 1786, Szydłów (na Żmudzi). 29) 1794, Kalisz (w kośc. św. Józefa). 30) 1877, Stara Wieś (u jezuitów). 31) 1879, Jarosław nad Sanem (w cerkwi unickiej). 32) 1883, Kraków (u karmelitów). 33) 1892, Kalwarja Pacławska. 34) 1901, Olesko (obraz ten w cerkwi unickiej, jakkolwiek nie cudowny, ukoronowany także został). Oprócz powyższych ukoronowanych obrazów, wiele jeszcze jest innych chociaż nieukoronowanych, ale wsławionych cudami, jak np.: w Poznańskiem w Gostyniu, w Rokitnie (u cystersów), na Śląsku w Piekarach, w Królestwie Polskiem w Gidlach, w Studziannej, w Warszawie: u augustjanów, u karmelitów na Lesznie, u bernardynów, na Pradze (loretańska); w Galicyi: w Kochaninie, w Tuchowie, w Bochni, w Dzikowie, w Krakowie (u dominikanów, u augustjanów, w kośc. św. Jana, w kośc. Marjackim, u kapucynów (loretańska) i w. in.); na Litwie: w Wilnie (Ostrobramska, na Antokolu, w kość. św. Jana (dwanaście cud. obr. M. B.), w Różanym Stoku, w Grodnie (po jezuitach: studencka); na Ukrainie w Smile, na Wołyniu w Kazimirce, w Łucku (po dominikanach), w Klewaniu; na Podolu w Tynnie, w Kamieńcu (w kościele ormiańskim) i bardzo wiele innych wielkiego znaczenia w podniesieniu życia religijnego. — Dawniejsze obrazy były malowane na drzewie, np.: 1) cyprysowem: częstochowski, chełmski, trocki, gostyński; 2) na cedrowem: wąbrzycki, zarwanicki; 3) na dębowem: agłoński, kochaniński, krakowski (u św. Jana), myślenicki, ostrobramski w Wilnie,
