Strona:PL Gallus Anonymus - Kronika Marcina Galla.pdf/226

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

(str. 235) przez Maciejowskiego, gdzie właśnie, między innymi, dostarcza materyału Gallus, przytoczoném orzeczeniem: „Chociaż wszyscy właściciele jeden, jak się wyrażano z czasem, rodzaj szlachecki składali, czyli jak mówi Boguchwała, braćmi sobie byli: przecież braterstwo to miało pewne stopnie, rozróżniające starszych od młodszych, to jest, jak ich późniéj nazywano, panów od szlachty, czyli wyższych od niższych rycerzy. Wpływ wyobrażeń o niemieckiej szlacheckości (o niemieckich edelingach mówi autor wyżej) i rzymskiej rzeczy pospolitej był tego przyczyną. Jak w szlacheckorodnej Germanii (upodobana idea autora) i klassowym Rzymie, tak i u Polan z Niemcami wcześnie stykających się, a osobliwie w monarchicznej Polsce, podzielono obywateli na cives optimo et non optimo jure, czyli na szlachtę i gmin. Do piérwszych należało rycerstwo wszelkiego stopnia, do drugich ludzie ziemską własność, ale nie wolną mający, tudzież nie posiadający żadnej; nakoniec poddani, jedném słowem tak zwani haeredes, kmethones, originarii. Samo nawet rycerstwo podzielono na klasy, i podział ten został prawami uświęcony. Podług zamożności, a więc rynsztunku, w którym zbrojni występowali do walki, dzielili się na szlachetnych i pospolitych rycerzy (owi milites nobiles, gregarii) Po wsiach i miastach mieszkali oni, a w czasie pochodu na wojnę zbierali się w grodach, i ztamtąd wyruszali w pole (Gallus 51 następn.)“.


55)  Za co mu Kazimiérz zwierzchność grodu nadał a w godności między rzędy szlachty (rodowej) zaliczył.

Tym sposobem, w myśl powyższego objaśnienia tłomaczymy łacińskie wyrażenie: „civitatem ei contulit, et cum dignitate inter nobiliores extulit“.


56)  Siły potężne (Bolesław II-gi) pod Gradec wyprowadził.

Gradec, zwany dziś z niemiecka Grätz, koło Opawy: objaśnia Bielowski pod tekstem z Pałuckiego Geseh. Böhm 1.299, a zdarzenie pomieszcza pod r. 1060. Nam przypomina Gallus, w wyrazach ujemnych dla początkowych rządów Bolesława, czystą teoryę wyrazu śmiały, przez mistrzów stylistyki podawaną, iż „oznacza człowieka, narażającego się niebacznie, nie przewidującego wypadków, bez zastanowienia się idącego do walki“, bo to wszystko miało miejsce