ludności kobiece wszystkich krajów stałego lądu, starą cywilizacyą mających. Tam i tu są one do wysokiego stopnia nieprzyjaznemi rozwojowi umysłów i produkcyjności pracy. Tu jednak stokroć więcéj niż gdzieindziéj wytwarzają niebezpieczeństw i szkód, z powodu stokroć mniejszéj ilości narzędzi, któremi pokonywać je możemy, i stokroć liczniejszych czynników, do energii lub nawet zepsucia wiodących naród cały, więc i jego kobiety. Ludzie, stojący na czele umysłowości krajowéj, pisarze postępowi, obywatele z poglądem na sprawy kraju szerokim i wolnym, oddziaływać usiłują przeciw pierwiastkom powyższym i unicestwiać smutne te pozostałości wieków minionych, wszelkiemi dozwolonemi im środkami. Z pomocą przychodzą im w piérwszym rzędzie gwałtowne potrzeby ekonomiczne, w drugim dodatnie, przez wieki téż wyrobione i dotąd przetrwałe, cechy kobiet polskich. Jak niegdyś, w porze najpiękniejszego rozkwitu ojczyzny swéj, wtedy, gdy, poważnie kochana, pod piórem poetów i statystów urastała ona do godności, bez któréj, „mężczyzna darmo robi“ a szacunkiem otaczana, królów samych pod stratą czci obowiązywała do dotrzymywania danych jéj przyrzeczeń; jak wtedy, gdy wojujących z tatarskim najazdem małżonków zastępowała w prowadzeniu spraw majątkowych i rodzinnych, a na łonie domowego życia oddychała wciąż otaczającém ją zewsząd szerokiém
