Wieś rodzinna Orzeszkowej[1] Milkowszczyzna, leży o mil sześć od Grodna, w stronie północnej powiatu grodzieńskiego, na równinie szerokiej, złożonej z pól żyznych i łąk rozległych. Dwór w niej zdala już widać było z powodu mnóstwa drzew starych, przeważnie lip i klonów, strzelistych topoli włoskich i, obejmujących to wszystko, a wśród zieleni bielejących, murowanych sztachet, które biegły na przestrzeni przeszło wiorstowej. Naprzeciw ogrodu znajdowała się stacya pocztowa, zgrabny spory budynek, otoczony domkami, w których mieszkali pocztylioni i rzemieślnicy różni, napełniony ciągłym gwarem ludzi tętentem koni, stukiem kowalskich i kołodziejskich narzędzi i dzwiękiem dzwonków pocztowych. Wszystkie te odgłosy słabemi echy dosięgały dworu nizkiego, długiego, z otynkowanemi na biało ścianami. Od ganku rozchodziły się we wsze strony szeregi lip tak dużych, że do objęcia ich paru ludzi zaledwo starczyło. Nad dachem w lecie klekotał w gnieździe bocian. Wnętrze domu zajmowało kilkanaście obszernych pokojów, z bardzo nizkiemi sufitami, co, o mroku szczególniej, nadawało im pozór smętny i tajemniczy. Okna od strony ogrodowi przeciwnej wychodziły na wielki dziedziniec z klombami krzewów i kwiatów pośrodku, a dalej na stojący tuż za dziedzińcem i zabudowaniami gospodarskiemi gęsty las liściasty.
W tym to dworze, którejś nocy majowej r. 1842, przyszła na świat nasza powieściopisarka. Opowiadano w domu, zwłaszcza później, gdy Eliza już jako autorka słynąć zaczęła, że owego właśnie maja po raz pierwszy w ogrodzie milkowskim zaśpiewał słowik.
Ojciec Elizy, Benedykt Pawłowski, którego straciła bardzo wcześnie, bo będąc zaledwie półtorarocznem dzieckiem, pochodził z rodziny szlacheckiej, herbu Korwin, osiadłej na Wołyniu. Miał
- ↑ Szczegóły biograficzne oparłem na własnoręcznych notatkach autorki.
