Strona:PL Edward Abramowski-Pisma T.4 095.jpeg

VII.

 Własność kapitalistów, przechodząc w ręce robotników, musi się stać wspólną, kolektywną własnością całej klasy roboczej, jako wytwór jej pracy zbiorowej. Dziś, skutkiem tego, że w każdej produkcji istnieje ogromny podział pracy, żaden towar nie może być wytworem pracy jednego człowieka, lecz praca wielu ludzi składa się na jego wytworzenie.
 Nikt z robotników fabrycznych nie mógłby naprzykład wskazać kawałka płótna, któryby był wytworem tylko jego pracy; inni bowiem robotnicy zbierają bawełnę, inni ją przędą, a inni znowu tkają z niej płótna. Nawet w samem przędzeniu i tkaniu nietylko jest praca tych robotników, którzy bezpośrednio przędą i tkają, lecz także i tych, którzy obsługują maszyny, którzy do tych maszyn dostarczam ją potrzebny węgiel, którzy je budowali i t. d. Tym sposobem każdy towar jest wytworzony pracą społeczną.
 Maszyny, wielka produkcja i wielki podział pracy, który jest przy niej konieczny, sprawiły to, że wszystkie bogactwa kapitalistów stanowią wytwór zbiorowej pracy robotników i dlatego mogą być tylko ich zbiorową, wspólną własnością.
 Oprócz tego, dzisiejsza wielka produkcja opiera się na fabrykach i maszynach, które nie dają się dzielić i dlatego robotnicy mogą niemi zawładnąć tylko jako swą wspólną własnością.
 Obalenie wielkiego przemysłu, a zastąpienie go małym, wprowadzenie na miejsce fabryk małych warsztatów rękodzielniczych, a na miejsce maszyn ręcznej pracy rzemieślniczej, byłoby rzeczą niemożebną i niezgodną z interesem robotników.
 Drobna produkcja małych warsztatów jużby dziś nie wystarczyła potrzebom ludzkości; żaden rzemieślnik nie zdołałby wykonać tego, co dokonują robotnicy z pomocą maszyn, a na całym świecie nie znalazłoby się tyle rąk roboczych, żeby mogły nastarczyć bez pomocy maszyn wszystkim zapotrzebowaniom społeczeństwa. Z upadkiem wielkiego przemysłu upadłaby cała dzisiejsza cywilizacja i dalszy postęp ludzki byłby niemożebny. Drobna produkcja wymagałaby usilnej i długiej pracy robotników, podczas gdy wielka produkcja, ze swemi maszynami, z ogromnym rozwojem całej tech-