Tak więc, cały dziesiejszy porządek społeczny obraca się około zysku wielkich kapitalistów. Głównym jego celem jest nagromadzenie kapitałów wielkich przedsiębiorców — wzrost ich bogactw. Dla tego celu wywłaszczają się przez konkurencję rynkową drobni przemysłowcy, rękodzielnicy, chłopi i wzrasta liczba ludzi bez własności, proletarjat żyjący z pracy najemnej. Dla tego celu za pomocą maszyn, pracy kobiet i dzieci, zbytku rąk roboczych, utrzymuje się ciągle niska płaca robocza, a zapomocą długiego dnia roboczego całe życie robotnika zamienia się w ciągłą pracę aż do wyniszczenia sił, upływa ono w fabrycznej niewoli.
Z jednej więc strony rosną olbrzymie bogactwa i skupiają się w rękach nielicznej garstki wielkich przedsiębiorców, z drugiej strony zwiększa się jego nędza i wyzysk.
Tym sposobem porządek kapitalistyczny sam sobie przygotowuje śmierć.
Skupianie się kapitałów w rękach nielicznych bogaczy, upadek małych przedsiębiostw, a powstawanie wielkich, przynosi jeszcze inne skutki.
Na miejsce małych warsztatów i rękodzielni, powstają ogromne fabryki; przemysł prowadzą już nie drobni majstrowie, lecz miljonowi kapitaliści, banki i towarzystwa akcyjne. Zamiast rzemieślników, z których każdy pracuje oddzielnie i sam wytwarza cały towar, pracują dziś razem setki robotników skupionych w wielkich fabrykach; na wytworzenie każdego towaru składa się praca ich wszystkich, bo wskutek podziału pracy każdy z nich tylko jedną część towaru wyrabia.
Fabryki więc nietylko obarczają robotników wyzyskiem, nietylko powiększają ich szeregi zbankrutowanymi rękodzielnikami i chłopami, lecz także gromadzą ich i skupiają razem.
Przez to klasa robocza staje się silniejszą i bardziej świadomą swych interesów. Masy robotników skupionych po fabrykach, pracując pod komendą tego samego kapitału, znosząc ciężar tego samego wyzysku, coraz to bardziej wyrabiają w sobie wzajemną solidarność, coraz to bardziej przekonywują się, że stanowią klasę zupełnie
