Sto lat temu, jak wybuchnęła we Francji wielka rewolucja mieszczańska, a stamtąd rozeszła się po całej Europie.
Inne wtedy porządki panowały na świecie, niż teraz. Nie tyle znaczył majątek, co stan, urodzenie.
Szlachta miała wszystkie przywileje, sprawowała rządy państwa, cała władza skupiała się tylko w jej ręku. Wydawała takie prawa, jakie dla niej były wygodne, rozmaitymi przepisami krępowała handel i przemysł, fabrykantów i kupców obarczała niezmierną masą podatków i opłat — utrudniając im przez to robienie interesów.
Robotnicy nie byli osobiście wolni; każdy z nich był poddanym jakiegoś pana i prawnie do niego należał.
Cechy rzemieślnicze miały po miastach wyłączne prawo sprzedawania towarów i prześladowały każdego rzemieślnika, który do cechu nie należał, a samodzielnie pracował.
Taki stan rzeczy krępował ogromnie interesy fabrykantów i kupców.
Przywileje szlacheckie, cechowe prawa, brak wolnego robotnika — wszystko to tamowało wzrost ich kapitałów, ograniczało ich zyski, przeszkadzało do takiego gromadzenia bogactw, o jakiem przemysłowcy marzyli.
- ↑ (Przyp. wyd.). Przedruk broszury, wydanej bezimiennie w Genewie w roku 1891 jako tomik trzeci „Bibljoteki Robotnika Polskiego“. Nakładem drukami „Przedświtu“. Str. 32.
