Strona:PL Edward Abramowski-Pisma T.4 076.jpeg

dent van Buren wydaje dekret, który w warsztatach rządowych zaprowadza 10 godzin pracy przy dawnej płacy roboczej. W fabrykach prywatnych zwycięstwo robotników zależy od ich energji i siły organizacyjnej.
 Kryzys przemysłowy, który towarzyszył wojnie o zniesienie niewolnictwa, spowodował rozluźnienie się związków robotniczych, wskutek czego fabrykanci i rząd usiłują przedłużyć dzień roboczy. Silna agitacja ze strony związków robotniczych zjawia się wtedy jako najlepsza i najskuteczniejsza odpowiedź. Dzięki tej agitacji nietylko dawna zdobycz 10 godzinnego dnia roboczego zostaje utrzymana, ale nadto „Narodowy Związek Pracy“ stawia już żądanie 8 godzinnego dnia roboczego.
 Jednym z dzielniejszych agitatorów zjawia się Sylvis. „Coraz to nowe szkoły powstają — mówi on — coraz to bogatsze bibljoteki zjawiają się i stoją dla nas otworem, by wzbogacać nasz umysł i rozszerzyć naszą wiedzę. Ale niestety nie mamy czasu, by skorzystać ze wszystkich tych zdobyczy cywilizacji. Żądamy więcej czasu swobodnego, żądamy czasu dla odpoczynku, dla myślenia i zastanawiania się; żądamy trochę czasu, by przenieść takowy z koszar fabrycznych do domowego ogniska, by się nacieszyć uśmiechem i pieszczotami naszej dziatwy, by rozkoszować się spokojem naszych żon, by móc przyjacielsko pogadać z sąsiadami, by poważnie zastanowić się nad naszem życiem, nad naszemi potrzebami, — by przejrzeć gazetę i w zapomnieniu o ucisku i despotyzmie fabrykanta myśleć o lepszej doli, która nas czeka w przyszłości.“
 Dzięki tej agitacji już w 1868 roku zjawia się prawo, które nadaje rzemieślnikom warsztatów państwowych ośmio-godzinny dzień roboczy. Prawo to wszakże niedługo było przestrzegane. Fabrykanci poczęli nalegać na rząd, by wykonanie tego prawa zaniechał. Z początku użyto wybiegu: mianowicie zaczęto zmniejszać płacę roboczą. Odpowiedzią ze strony robotników były strejki, żądające takiego samego wykonania prawa z 1868 roku, jak dawniej prawa z 1840 r.
 Spór ten, który trwał lat kilkanaście, z początku zdawał się być rozstrzygnięty na korzyść fabrykantów. W samej rzeczy silny kryzys przemysłowy, który wybuchnął w siódmym lat dziesiątku, rozbił organizacje robotnicze i tem samem nadał fabrykantom większą siłę. Ale na początku ósmego lat dziesiątka wytrwałość organi-