Strona:PL Edward Abramowski-Pisma T.4 048.jpeg

ną niezwalczoną plagą ludzkości, która jej wydziera tysiące ofiar, tysiące sił młodych, grożąc całkowitem wyniszczeniem.
 Jeżeli jednak same warunki życia i pracy hodują suchoty w społeczeństwie, jeżeli wielkie miasta handlowo-przemysłowe stają się z konieczności rozsadnikami suchot dla warstw niezamożnych i nawet zamożnych, to czyż odkrycie Kocha może być nazwane rzeczywistem dobrodziejstwem ludzkości? Czyż zwalczanie epidemji suchotniczej najgenialniejszym nawet wynalazkiem leczniczym nie wydaje się raczej utopją, pierzchającą wobec twardej rzeczywistości, a filantropijne na ten temat zachwyty, czyż nie wyglądają raczej na rozmyślną obłudę i naigrawanie się z cierpiących? Człowiek, który przez 13 godzin oddycha gęstym kurzem bawełnianym i gniecie swą pierś schylony nad zajęciem, kobieta, która po 16 godzin dziennie siedzi skulona nad maszyną, ludzie wycieńczeni od dziecka pracą i głodem, nie wyleczą się za pomocą limfy Kocha bez zmiany warunków życia i uczoność berlińskiego profesora pozostaje dla nich pustym frazesem.
 Jeżeli więc z tego punktu widzenia zapatrywać się będziemy na kwestję leczenia suchot, to przedstawia się ona jako kwestja szerszej natury, wykraczająca po za obręb badań lekarskich. Suchoty są nieodłącznym wynikiem tych warunków, w których nasze pokolenie żyje. One to, gromadząc coraz liczniejsze zastępy ludzi w miastach, rzucają je następnie na pastwę nędzy i chorób. Produkcja dzisiejsza stwarza wielkie ogniska przemysłowe, gdzie natłok dobijających się o zarobek daje spekulantom możność robienia dobrych interesów. Ona też wreszcie, wpadając sama często w bezład, wywołuje perjodyczne przesilenia, które nędzę ludzką doprowadzają do ostateczności i tysiące ofiar oddają na pożarcie epidemjom. Zmiana warunków życiowych, ukrócenie samowoli przedsiębiorców, unormowanie pracy, uregulowanie produkcji, przedstawia się zatem jako jedyny środek skuteczny do walki z plagą suchotniczą. Pod tym względem prawodawstwa fabryczne i sanitarne rozporządzenia rządowe mają doniosłość ogromną i napewno większą niż odkrycia Kocha. Skrócenie dnia roboczego, ograniczenie pracy dzieci, dozór sanitarny nad urządzeniem fabryk i mieszkań ubogiej ludności, wszystko to podnosi kulturalny i zdrowotny poziom i osłabia działanie suchotniczej zarazy. Pierwsze kroki uczynione w tym kierunku przez państwa europejskie, wykazały już swą skuteczność.