kructw; Związek nie bawi się w hazardy i próby, lecz tworzy wszystko mocną ręką, jako wytrawny organizator. Sądząc zaś z dotychczasowego rozwoju tej produkcji, można śmiało twierdzić, że w miarą powstawania i przyłączania się do Związku coraz to nowych kooperatyw, w miarę szerzenia się świadomości kooperatywnej, zwyczaju gromadzenia funduszów spólnych i kupowania wszystkiego w swoich stowarzyszeniach, produkcja Związku obejmować będzie coraz szersze dziedziny przemysłu i dojdzie do tego, że wszystko, co klasy ludowe potrzebują do życia, wytwarzać się będzie w ich własnych fabrykach i gospodarstwach. Ten cel przeobrażenia do gruntu całego świata ekonomicznego stawiają sobie coraz bardziej świadomie i wyraźnie wszystkie prawie Związki zakupów hurtowych, istniejące w Europie. Niedawno powstały Związek kooperatyw belgijskich wyraźnie rzuca to hasło w swojej odezwie do stowarzyszeń spożywczych, wydanej w 1905 roku. „Łączcie się, mówi ta odezwa, w Związek zakupów hurtowych, a wkrótce będziemy mieli swoje własne warsztaty, fabryki, okręty, kopalnie i fermy; połączycie w jednem ręku kapitał i pracę“.[1]
Oprócz dostaw hurtowych i organizowania produkcji, Związki przynoszą jeszcze inne korzyści ruchowi kooperatywnemu. Mianowicie ułatwiają zakładanie nowych
- ↑ Według danych z 1904 roku istnieją oprócz angielskiego następujące Związki zakupów hurtowych: Szkocki, z siedzibą w Glasgowie, łączy 279 stowarzyszeń spożywczych, 321 tysięcy członków, ma obrotu 170 miljonów fr. i zysku 6.740.000 fr. (w r. 1920: 272 stowarzysz, spożywców. 29.549.576 funt. szterl. obrotu. 386.886 funt. szterl. czystej nadwyżki). Niemiecki, założony w 1894 r., z siedzibą w Hamburgu, łączy przeważnie kooperatywy robotnicze socjalistyczne, w liczbie 349, mające 530.000 członków; ma 4½ miljona fr. obrotu i 250.000 fr. zysku (w r. 1920: 1291 stowarzyszeń, 2.714.109 członków, 1.351.224.382 mk. niem. obrotu). Duński, założony w 1888 r., z siedzibą w Kopenhadze, łączy 951 kooperatyw, 129.000 członków; obrót roczny wynosi 31.618.000 fr., zyski roczne 1.443.000 fr. (w r. 1920: 1792 stow. spoż., 335.104 członków. 203.355.622 kor. obrotu). Szwajcarski, założony w 1892 roku, z siedzibą w Bazylei, obejmuje 415 stowarzyszeń, 126.000 członków; ma 7.673.000 fr. obrotu rocznego i 93.000 fr. zysku (w r. 1920: 493 stow., 362.284 członków, 172.028.668 fr. obrotu). Belgijski, najmłodszy, z siedzibą w Brukselli, łączy 95 kooperatyw, ma 1.733.000 fr. obrotu i 24.000 zysku (w r. 1920: 76 stow., 156.223 członków, 51.748.277 fr. obrotu). Polski związek kooperatyw, z siedzibą w Warszawie, założony w 1911 r., obejmuje 188 stowarzyszeń, 23.000 członków i wykazuje przeszło miljon rubli obrotu rocznego (w r. 1920: 1058 stow. 47.459 członków, 756.853.765 mk. polsk. obrotu). (Przypis autora, w nawiasach dane z r. 1920 uzupełnione przez wydawców).
