Strona:PL Dickstein - Kopernik i odkrycia geograficzne jego czasów p02.png

wyraźnie wpływ, jaki na umysł Kopernika wywarły wielkie odkrycia geograficzne, których był świadkiem za swych lat młodzieńczych. Wieści o tych wielkich odkryciach były prawdopodobnie jednym z czynników, które współdziałały w tworzeniu pomysłu nowego układu świata.
 Spostrzeżenie to rozwija znany uczony francuski Daubrée, członek Instytutu, w świeżo ogłoszonej rozprawie (Journal des savants, Décembre, 1895), której treść chcemy tu podać.
 Wielkie odkrycia na końcu XV-go i na początku XVI-go stulecia, następujące tuż po sobie w krótkich odstępach czasu, są cechą epoki, nie mającej dotąd równej sobie w dziejach ludzkości. Wieści o odkryciu Ameryki przez Kolumba w r. 1492, o podróży Vasco de Gamy do Indyi w r. 1498, o wyjeździe Magellana w r. 1519 i powrocie jego załogi w r. 1522 — mimo trudności ówczesnych komunikacyi, rozchodziły się szybko po Europie i wywierały wrażenie nadzwyczajne. Śmiałych żeglarzy i odkrywców podziwiano we wszystkich krajach, lubo nie rozumiano na razie całej doniosłości zdobyczy. Wszakże genialnego młodzieńca, jakim był Kopernik, odkrycia te szczególnie uderzyć musiały, gdyż były potwierdzeniem poglądów, kiełkujących w jego potężnym umyśle, oddanym rozważaniu ruchów ciał niebieskich. Dowód geograficzny odosobnienia zupełnego oraz kulistości ziemi, jaki z tych odkryć wypływał, nasuwał Kopernikowi analogie wielkiej wagi, któremi przyszły reformator astronomii lekceważyć nie mógł.
 Nie były to już wiadomości luźne i niepewne; przeciwnie przybywały na pomoc dokumenta niewątpliwe, jakich potrzebował umysł ścisły. W tym to czasie bowiem nastąpiła poważna zmiana w rozpowszechnianiu prac geograficznych. Mapy geograficzne rękopiśmienne zastąpiono drukowanemi, a w r. 1507 ukazały się globusy drukowane, na których oznaczano nowo odkryte ziemie. Do wydań geografii Ptolemeusza dodawano w suplementach planisfery drukowane. Jedna z takich planisfer była wydana w r. 1503 przez Reischa we Fryburgu, druga przez Ruyscha tamże; na karcie, wydanej w r. 1508 w Rzymie, była już oznaczona Brazylia. W roku 1512