osobistości stają się najdokładniejszymi „wyrazicielami opinji publicznej“; plotkarstwo, spotwarzanie, denuncjacja i szantaż traktowane są jako poważna „działalność publicystyczna“, a krzykactwo, warcholstwo, okłamywanie ludku bożego, wzajemne podjudzanie i podbechtywanie dzikich i krwiożerczych instynktów tłumu uchodzą za politykę w wyższym stylu. W dzienniku, pragnącym tu istnieć o własnych siłach, nad innemi działami, nad działem politycznym, informacyjnym, literackim itd., musi górować przedewszystkiem dział skandaliczno-oszczerczy.
Z jednej strony nieustający szereg prowokujących oszczerstw i napaści osobistych, z drugiej zaś strony brutalne „wymierzanie sobie sprawiedliwości“ własną ręką na policzku oszczercy rozdymają się do znaczenia walki stronnictw politycznych.
Na takim gruncie moralnym łatwiej niż gdzieindziej wyrastają rozmaitego rodzaju Reineke Fuchsy, mieniące się pozornie jak kameleon, a jednak wierne sobie w tem, że stale wodzą za nos ludek naiwny, a w nich zapatrzony. Na takim też gruncie łatwiej niż gdzieindziej rej wodzi i rozpiera się buńczucznie w towarzystwie ludzi, uchodzących za „przyzwoitych“, tak nazwana przez satyryka rosyjskiego „świnia tryumfująca“ [1]. Vivant, crescant, floreant! boć to przecież najdoskonalsze wcielenia „fałszywej fasji moralnej“.
Dzięki działalności istot tej kategorji dokonywają się ciekawe przesunięcia pojęć i zmiany w codziennej terminologji. Tak np. wyraz „katolik“, a nawet „chrześcijanin“ staje się synonimem człowieka podejrzanej moralności. Każ-
- ↑ »Торжествүющая свинья« — wyrażenie M. E. Sołtykowa (N. Szczedrina)
