Strona:PL Boy - Antologia literatury francuskiej.djvu/405

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.



CHATEAUBRIAND.

Franciszek René wicehrabia de Chateaubriand, ur. w Saint-Malo w Bretanji w r. 1768, spędził dzieciństwo i młodość w starym feudalnym zamku, gdzie dzieci nie śmiały się odezwać w obecności surowego ojca. W tem-to środowisku rozwinęła się egzaltowana przyjaźń między nim a młodszą siostrą Lucyllą. Rozpoczyna bez zapału karjerę wojskową, którą przerywa Rewolucja; nie widząc dla siebie właściwego miejsca ani obozu, puszcza się, dla wrażeń, w podróż do Ameryki; wraca na wieść o straceniu króla, aby walczyć w szeregach emigrantów; tuła się później, cierpiąc nędzę, w Anglji, gdzie pisze pierwszą swoją książkę p. t. Studjum o rewolucjach. Wróciwszy do Francji, staje się z dnia na dzień sławnym, ogłaszając Atalę (1801), a w rok później Genjusz Chrześcijaństwa. Utwór ten, będący wpół-liryczną apoteozą chrystjanizmu, zeszedł się szczęśliwie z chwilą, gdy zaczynała się budzić tęsknota za obrzędami religji, zdeptanemi przez Rewolucję. Pierwszy konsul Bonaparte, patrząc okiem polityka, popiera to odbudowanie ołtarzy; powołuje młodego pisarza do służby dyplomatycznej, ofiarując miejsce sekretarza ambasady w Rzymie; ale stracenie księcia d’Enghien każe Chateaubriandowi porzucić służbę i czyni go nieprzejednanym wrogiem Napoleona.
Po powrocie Burbonów (którym utorował drogę świetnym pamfletem O Buonapartem i o Burbonach) Chateaubriand jest kolejno ambasadorem, ministrem, parem; na kilka lat przed rewolucją lipcową, popada w niełaskę; mimo to, po rewolucji, zostaje wierny Burbonom, składa resztę godności, kładąc swą ambicję w tem aby pozostać jakgdyby żywym sztandarem legitymizmu. Umiera w r. 1848.
Główne dzieła Chateaubrianda to wspomniany już Genjusz Chrześcijaństwa, którego słynnym fragmentem, oprócz Atali, jest René: Naczezi (powieść z życia plemion indyjskich); Mę-