dalająca punkt wpatrywania się wywołuje wrażenie wklęsłości, inerwacya zbliżająca go, wrażenie wypukłości“.
Dowodem, że inerwacya główną odgrywa rolę w inwersyi, jest dla niego fakt, iż nawet po zapuszczeniu oka atropiną, chociaż obraz obserwowany blednie, inwersya odruchowa trwa jeszcze: podczas oddalania przedmiotu wywołując wrażenie wklęsłości, podczas przybliżania — wrażenie wypukłości.
W ten to sposób niebezpieczeństwo, jakie zagrażało z tej strony jego teoryi, obrócił jeszcze na jej korzyść.
Loeb, jak wszyscy eksperymentatorowie z wyjątkiem Macha, obserwuje inwersyę tylko na figurach płaskich, pomijając zupełnie obserwacye figur trzechwymiarowych. Ta to okoliczność jest przyczyną, iż przyjmując nawet, iż teorya jego wyjaśniałaby złudzenia figur płaskich, nie wystarcza ona do tłómaczenia inwersyi figur trójprzestrzennych i nie obejmuje w sobie całości zjawisk inwersyi. Nadto nie wystarcza ona nawet do zrozumienia wszystkich warunków wśród których Loeb doświadczenia swoje wykonywał. N. p. powiada on: „po zamknięciu jednego oka obserwowana figura wydawała mi się zawsze z początku wypukła, dopiero gdy zmieniałem akkomodacyę, figura wypukła zamieniała mi się na wklęsłą“. — Na pytanie jednak dlaczego po zamknięciu jednego oka spostrzega się już figurę płaską jako wypukłą, wcale nie daje autor odpowiedzi. Powtóre, nie odróżniając figur planimetrycznych od trójwymiarowych, pomijał z konieczności pytanie tyczące się różnic co do warunków wśród jakich w dwu tych przypadkach wytwarzają się inwersye, jak pomijał zjawisko jej trwałości i ruchu świadczące wymownie przeciw jego teoryi inerwacyjnej. — Teoryę tę, zresztą, obala poniżej podane zbadanie wszechstronniejszych warunków zjawiska.
b) Przyczyną inwersyi według Wundt’a[1] są ruchy oka względnie zmiany punktów i linii wpatrywania się[2]. Jeżeli, mówi on, będziemy się wpatrywać w jakikolwiek punkt linii RN (fig. 1) albo przesuwać okiem po liniach RM, RQ z dołu do góry, wówczas zobaczymy figurę tę jako opuszczoną ku dołowi; jeżeli zaś przeniesiemy punkt wpatrywania się na linię LP i przesuwać będziemy okiem po liniach LM i LQ postępując z góry na dół, zobaczymy ją jako podniesioną ku górze.
Podobnie na fig. 2. wpatrując się w jakikolwiek punkt linii środkowej schodu i poruszając okiem po liniach skośnych idących z dołu
