Strona:PL Anna Wyczółkowska - O iluzyach optycznych.pdf/7

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

a) Necker[1] zaprzeczając temu stanowczo, jakoby inwersya była objawem dowolności, albo przypadkowości, podaje za bezpośrednią jej przyczynę zmiany akkomodacyi. Teoryę tę demonstruje on na różnych figurach geometrycznych i na formach krystalicznych, głównie zaś na noszącej odtąd jego imię figurze romboidalnej (fig. 3).

Fig. 3.
Fig. 3.

Jeżeli, mówi Necker, najczulszy na wrażenia świetlne punkt siatkówki — zwrócimy w kierunku kąta A wówczas kąt ów, jako najlepiej widziany wyda nam się najbliższy, inne zaś kąty, jako mniej wyraźne wydadzą się dalszymi i głębszymi. Jeżeli zaś na żółtą plamkę padną promienie od kąta X, wówczas rezultat będzie odwrotny. Zamiast kąta A, widzianego teraz mniej wyraźnie jako najbliższy będzie nam się przedstawiał kąt X.
Przeciwko teoryi tej występuje kategorycznie Wheatstone[2]: 1, mówi on, „ponieważ dwa te punkta A i X znajdują się w tejsamej odległości od oka, przyjęty przeto stan akkomodacyi dokładnego widzenia jednego punktu odpowiada tak samo i drugiemu punktowi; 2. ta sama zupełnie zmiana w obrazie perspektywicznym nastąpi i wówczas, gdy oko przerzucimy na blizki i daleki punkt widzenia, bez względu na odległość figury; 3. zmiany te wywoływać można również dobrze i podczas przedłużonego wpatrywania się w jeden i ten sam punkt“.
Zarzuty te i spostrzeżenia Wheatstona są zupełnie słuszne, jeżeli przez akkomodacyę rozumieć będziemy stan refrakcyjny soczewki, jak i zmiany w nim wywoływane skurczem i rozkurczem mięśnia rzęskowego, czyli przystosowywaniem się oka na mniejszą lub większą odległość, bo wówczas zjawisko inwersyi stoi istotnie po za obrębem czynności przystosowania.

Necker jednak nazywając teoryę swoją niesłusznie akkomodacyjną, bierze za jej podstawę zjawisko od właściwej akkomodacyi niezależne, to jest odmienne rozmieszczanie się obrazów od przedmiotu na środkowych i obwodowych częściach siatkówki. Te zaś objawy fizyologiczne istnieją zarówno w oku zupełnie normalnem, jak i w oku pozbawionem właściwego mechanizmu akkomodacyjnego Pomijając jednak tę niedokładność w teoryi Neckera nie można nie przyznać, iż dotyka ona bezsprzecznie jednego z najgłówniejszych warunków pojawienia się inwersyi

  1. Annal. der Physik. und Chemie XXVII str. 502.
  2. Poggendorf. Annalen Suppl. I tom, str. 51.