1. Wiadomo jest, że błękit nieba blednieje i prawie w białość przechodzi w tej stronie widnokręgu, w której słońce pała; najwyraźniej daje się to widzieć kiedy słońce ma się ku zachodowi.
2. Pazyfae, żona Minosa, króla Krety, pałając żądzą zwierzęcą ku bykowi, kazała wyrobić z drzewa krowę i w niej się ukrywszy, zwabiła byka do siebie. Z tego potwornego związku urodził się Minotaurus, o którym była mowa w Pieśni XII. Piekła.
3. Ryfejskie góry, według podań starożytnych, miały być gdzieś daleko na północy, w teraźniejszej Rossyi (góry Uralskie).
4. Widzieliśmy, że dusze, oczyszczające się w tym zakresie, śpiewają hymn: Summae Deus clementiae (Ob. przyp. 12 do Pieśni XXV.).
5. To jest, jedne z duchów wykrzykują: Sodoma i Gomora! drugie Pazifae!
6. To jest, niebo empirejskie (empireum), które ogarnia wszystkie inne i jest siedliskiem Boga, czyli nieskończonej Miłości.
7. Swetonjusz w życiu Cezara (cap. 47) podaje, że w młodości swojej Cezar był narzędziem haniebnej chuci dla króla Nikomedesa i to mu wypominali w dzień tryumfu właśni jego żołnierze, śpiewając: „Gallias Caesar subegit, Nicomedes Caesarem“ i nazywając go królową. Napoleon III., w Życiu Juljusza Cezara, usiłuje oczyścić bohatera swego od tego hańbiącego zarzutu.
8. To jest, głosimy imie Pazifae (Ob. przyp. 2.).
9. Gwido Gwiniczelli, jeden z lepszych rymotwórców, którzy pisali w języku ludowym — rodem z Bolonji.
10. Hipsyfila była niewolnicą i piastunką syna króla Lykurga Nemejskiego, Ofelta, czyli Archemora; kiedy Hipsy-
Strona:PL Alighieri Boska komedja 504.jpeg
Ta strona została uwierzytelniona.
Objaśnienia.
