Do miejsc pokuty dojść mi nie pozwoli?
Potrzeba pierwej by zewnątrz tej bramy
Niebo nademną tyle lat krążyło,
Ile za życia, albowiem do końca
Zbawienne żalu westchnienia zwłóczyłem.
Chyba mnie przedtem wspomoże modlitwa,
Idąca z serca, które w łasce żyje.
Cóż może inna? — nie słucha jej niebo.“ —
Tymczasem, pnąc się na górę przedemną,
Wieszcz wołał: „Chódź już; wszak widzisz że słońce
Już o południk trąca, a u brzegu
Noc stopy swemi przykrywa Marokko.“
1. Niektórzy filozofowie utrzymywali, że człowiek ma dwie dusze: czuwającą i myślącą. Kościół potępił taką naukę w kanonie XI. ósmego koncyljum: „Apparet quondam infatum impietatis venisse, ut hominem duas animas habere impudenter dogmatizent.“
2. Sanleo — miasto położone na wysokiej górze w księstwie Urbino; Noli — port leżący między stromemi górami w okręgu Genueńskim; Bismantowa bardzo wysoka i stroma góra w Lombardji, w okolicach Reggio.
3. Treść następującego ustępu jest taka: Jeruzalem i góra czyśca są względem siebie antypodami; pierwsza znajduje się na północnej, druga na południowej półkuli: jeżeli więc mieszkaniec płónocnej półkuli, zwrócony twarzą ku
