Jak leciał wrzeszcząc: „Gdzie on, gdzie zacięty?“
Maremma, sądzę, nietyle ma gadów,
Ile ich Centaur miał na swoim grzbiecie
I tam zkąd ludzka postać się zaczyna.[1]
Z tyłu, za głową, z rozwartemi skrzydły
Na barkach jego, siedział smok i zionął
Ogniem na wszystkich, kogo tylko spotkał.
W tem Mistrz mój rzecze: „To Cacus okrutny,
Który pod skałą Awentyńskiej góry
Niejednokrotnie wylał krwi jezioro.[2]
Niejedną drogą chodzi z bracią swoją
Za to, że zdradnie ukradł trzodę wielką,
Która się pasła w pobliżu od niego.
Odtąd ustały podłe, jego sprawy
Pod Herkulesa potężną maczugą,
Który mu zadał może ze sto razów,
A on ich nawet nie uczuł dziesięciu.[3]
Gdy Mistrz tak mówił, a Centaur biegł dalej,
Trzej potępieńcy stanęli pod nami,
A ja i Wódz mój, wtedyśmy ich tylko
Spostrzegli, kiedy wrzaśli: „Kto jesteście?“
Zaraz więc powieść nasza się urwała,
I na nich tylko jużeśmy zważali.
Jam ich niepoznał; ale się zdarzyło,
Jak to się zwykło wydarzać czasami,
Że jeden musiał nazwać po imieniu
Drugiego, mówiąc: „Gdzież to został Cianfa?[4]“
- ↑ Maremma, miejscowość bagnista w Toskanie.
- ↑ Cacus, o którym jest mowa w Eneidzie (ks. VIII. w. 193 in.), a którego tu Dante nazywa Centaurem, niebył nim wedle podań starożytnych, był to tylko sławny złodziej i rozbójnik, który mieszkać miał w jaskini pod górą Awentyńską. —
- ↑ Wirgiljusz chce przez to powiedzieć, że Cacus nie jest razem z innymi Centaurami, o których mowa w pieśni XII. Piekła, dla tego, że ów Cacus, w brew naturze innych Centaurów, których cechą najwybitniejszą była gwałtowność, działał podstępnie, jak przystało na złodzieja. Podanie o śmierci Cacusa jest takie, że kiedy razu jednego Herkules pasł trzodę Gerjona w pobliżu jaskini złodzieja, ten wykradłszy się ze swojej kryjówki, porwał krów kilka za ogony, i ciągnął je tyłem do jaskini, aby Herkules niezauważył kradzieży; — jednakże Herkules, ostrzeżony rykiem krów swoich, przyleciał i zaczął okładać złodzieja sławną maczugą swoją. — W zapędzie nieliczył razów swoich, i dał mu ich, jak mówi Wirgiljusz, może sto, chociaż od pierwszych dziesięciu Cacus już był nieżywy.
- ↑ Cianfa z domu Donatti, z którego też była żona Dantego, Gemma. Nie wiadomo z pewnością za co Dante umieścił go w tem siódmem kole Malebolgi; sądzą wszelako, że Cianfa nieprawnie rozrządzał groszem publicznym i wzbogacił się z tego.
