Strona:PL Alighieri Boska komedja 131.jpeg

 3. Trzej potępieńcy dobiegłszy do miejsca, gdzie się na ich prośbę zatrzymali się Poeci, złączywszy ręce, utworzyli koło, a kręcąc się bez ustanku i chcąc przytem widzieć twarze przechodniów, musieli oczywiście zawracać głowę po za siebie, tak że istotnie twarze ich najczęściej musiały być we wstecznym kierunku do ich nóg. Doskonale zrozumiał i oddał to w szkicu znakomity rysownik Flaxmann.
 4. Gualdrada, córka Belinciona Berti de Ravignani, a żona Guido il Vecchio, miała trzech synów, z których jeden nazywał się Ruggieri, a syn znowu tego nazywał się Guidoguerra. Był to dzielny i bitny żołnierz, on to przyczynił się głównie w bitwie pod Benevento (1226 r.) do zwycięztwa Karola Andegaweńskiego nad Manfredem.
 5. Tegghiaio Aldobrandi z rodu Adimari, również dzielny wojownik i mąż zdrowej rady. — Odradzał on mianowicie Gwelfom Florentyńskim wyprawę przeciwko Sieńczykom; nie posłuchano go, i skutkiem tego była straszna porażka Gwelfów przy Monte Aperto, nad rzeką Arbią. (Obacz o tej biwie wspomnienie w Pieśni X; a o Tegghiaio Poeta zapytywał Ciacco jeszcze w VI.)
 6. Jakób Rusticucci, o którym także wspomina się w Pieśni IV. był bogaty i zacny obywatel Florencji, który zmuszonym będąc opuścić złośliwą i dumną żonę swoję, oddał się bezecnemu grzechowi Sodomii.
 7. Dante, w ostatnich czterech wierszach, chce powiedzieć, że opuszcza już miejsce udręczenia swoich współbiesiadników, aby iść dalej, kędy go oczekują słodkie owoce niebezpiecznej i trudnej podróży — Raj i Beatricze; ale że pierwej musi koniecznie przejść przez sam środek Piekła (Ma fino al centro pria convien ch'io tomi).
 8. Guiglielmo Borsiere, kawaler florentyński, wielce znany z męztwa swego, ale razem dworskiej układności i zamiłowania rokoszy światowych.
 9. Dante daje do zrozumienia, że ludzie nowego pochodzenia — potomkowie wychodźców z Fiesole i dorobkowicze, zamiast uprzejmości, i grzeczności, właściwej dawnym obywatelom Florencji, pyszni są i dumni; a dawne męstwo