czes. úterý, úterek, ‘wtorek’ (u innych Słowian i wtornik); cerk. wŭtoryj, bułg. wtori. Lit. ant(a)ras, ‘drugi, inny’, prus. anters; niem. anderer (goc. anthar); ind. antara-, obok anja-, ‘inny’. U Słowian niema ą-, jakiegoby należało oczekiwać, chyba w czes. úterý.
wtrynić, ‘wetknąć, wrazić, wsadzić’, p. tryny w Dodatku.
wuj, wujek, wujeczny; wujcio; wujaszek; wujna, wujenka; wujowy, wujowstwo; narzeczowe uj (w- tylko przydech); po narzeczach wuj i dla ‘włóczęgi’ lub ‘oszusta’, eufemistycznie niby (jak strych, p. stryj). Z *ouj; prus. awis, lit. awynas, ‘wuj’, łac. avus, ‘dziad’, avunculus, ‘wuj’; niem. O-heim. Znaczenie ‘brata matczynego’ w językach aryjskich dosyć ogólne, chociaż słowo-pień służy także i innym stopniom pokrewieństwa (por. łac. avus, goc. awo, ‘babka’); przy powadze dawnej, wujowi przysługującej, nie raziłby nawet wywód tego słowa od jakiegoś pnia aw- (por. łac. avēre, ‘sprzyjać’), na oznaczenie ‘spółczucia, miłości’ (?).
wy; wykać, ‘mówić komu: wy’; w dalszych przypadkach was, wam; wasz (p.); waszeć z waszmość, itd.; ale na pierwotną odmianę drugiej osoby liczby mnogiej składały się niegdyś dwa pnie (jak i dla osoby pierwszej, por. my: nas): prus. wans, ‘was’, łac. vōs (ind. was, tylko bezprzyciskowe), i prus. lit. jūs, ‘wy’, judu, ‘wy oba’, goc. jūs, ang. you; ind. jūjam, ‘wy’, juszmān, ‘was’. Słowianom ten drugi pień zupełnie obcy.
wy-, przedrostek; służy pytaniu: skąd?, wyjść, wypędzić, wyłożyć (wykład; niem. auslegen); wyraża dokonanie czynności: wymalować, wyspać się (niem. ausschlafen); dziś tylko na Zachodzie i Rusi; na Południu mają zamiast niego brakujące nam iz-: iziti, ‘wyjść’, izłożiti, ‘wyłożyć’, ale u Słowieńców istnieje wy- narzeczowo do dziś, i w najdawniejszym ich zabytku (kazania z 11. wieku) wignati, ‘wygnać’, widati, ‘wydać’, a tak samo w cerk. głagolickich zabytkach, np. w psałterzu z Synaju. Oboczne do u (p.); w- przydech.
wyć, Wilkowyja, wyskać (wysk), u Czechów wýsk, wýskati, wýskot, o ‘radosnych okrzykach’; tak samo w Ezopie Biernatowym: »nie uczyni nic swym wyskiem«. Prasłowo; cerk. wyti, i tak u wszystkich Słowian; z inną samogłoską serb. ukati, uka, ‘krzyk’; łot. auka, ‘burza’, lit. ūkas, ‘sowa’.
wyćwierkować, nie z polskiego ćwierkać, lecz z włos. ricercare, o ‘preludjach’; rycwerki, r. 1611; to, i wycwerki, u Knapiusza; »wyczwierkuj szczygliczku«, »słucha twe wyczworki dzieciątko«, St. H. Lubomirski 1682 r.; »wyćwierem zbytnim«, »żona wyćwirna i dziwna«, »wyćwirna w bolu choroba«, Jabłonowski 1720 i 1781 r.; por. wykwinty, co tak samo od muzyki i śpiewu włoskiego wyszły.
wyderkaf, z niem. Wiederkauf; jedyny w średniowieczu sposób dla pobierania zakazanych przez kościół odsetek w postaci czynszu od nieruchomości, sprzedanej pozornie z prawem odkupu. Już w 16. wieku i wyderek z tego zrobiono, a Opaleński 1648 r. świadomie je z wydzierać łączył (»wyderek, od wydzierania słusznie mianowany«).
wydra, zwierzę; prasłowo; tak samo u wszystkich Słowian; w- przydech; lit. ūdra(s), ‘wydra’; ind. udra-, awest. udra-; grec. hydra (»hydra
