przewrotowy; zawrót, »zawracanie głowy«; na wywrót; zwrot, zwrotka i wrotka; wrotnica; wrotycz, przewrotnik, roślina ‘tanacetum’ (bo wraca panieństwo), urobione jak słodycz, gorycz; wrotosierć, ‘z siercią odwróconą (ku głowie)’; zwrotnik, podzwrotnikowy. Prasłowo; wrot z *wort, do wĭrt-, p. wiercieć. Cerk. wrat, ‘szyja’, wratiti, ‘wrócić’; rus. worot, worotit’, ‘wrócić’ i ‘oddać’; lit. wartyti, ‘wrócić’ (nie: ‘oddać’), prus. wartina sien, ‘odwróci się’; ind. wartajati, ‘obraca’; goc. fra-wardjan, ‘wniwecz obrócić’.
wrota, wrotny, wrotnictwo (‘urząd wrotnego’); od tegoż pnia wer- (p. wrzeć, zawrzeć) co i wierzeje (p.); prasłowo; cerk. wrata, rus. worota, itd., z *wor-ta (przyrostki -t- łączą się często ze pniem o wokalizacji o); litew. wartai, ‘wrota’, wartininkas, ‘wrotny’ (właściwie ‘wrotnik’). Do wrota niema liczby pojedynczej; wedle wrót i drzwi ją u nas straciły.
wróżba, wróżka, wróżyć, p. wróg.
wrzask, wrzaskliwy, wrzasnąć, wrzeszczeć i wrzaskać; prasłowiańskie; cerk. wrěsztati, serb. wrisk(a), wrisztati, wrisnuti, ‘wrzasnąć’; czes. wrzesk, wrzesztieti; łuż.(w)rieszcieć, wrieskać; rus. wierieszczat’ (por. wyżej wereszczaka), a jak obok wisk ma Ruś wizg, wizżat’, podobnie obok wieriesk jest i wieriezg, wieriezżat’. Oczekiwalibyśmy postaci *wrzosk, więc wrzask od częstotliwego wrzaskać? Ze pniem por. warczeć.
wrzawa, wrzawliwy; tak samo czeskie; serb. bułg. wrewa, ‘zbiegowisko’; może od cerk. wrujati, ‘mruczeć’ (?).
wrzeciądz, z dodawanem od 16. wieku w-, dawniej (biblja) tylko rzeciądz, i tak u wszystkich Słowian: czes. rzetiez, łuż. rieciaz (riesiaz), rus. retiaz (małorus. weretiaż zmyślono wedle polskiej mylnej postaci). Prusowie pożyczyli od nas postać pierwotną, ratinzis, Litwa retēżis od Rusi. Dodano u nas w- niby na wzór: wrzekomy - rzekomy. Pień ret-, rat-, por. Raciąż, rat’, ‘walka’, p. Racibórz.
wrzeciono; od jego kształtu i nazwa ‘padalca’ i ‘jaszczurki’, wrzecienica; tak samo w czes. wrzeteno, wrzítenice, i rus. wierietieno i wierietienica; od wĭrt-, wert- (p. wiercieć, wrot); ind. wartana-, ‘kręcenie’, grec. narzeczowe bratanon, ‘świder’.
wrzeć, wrzał, ‘kipieć’, trzecia osoba: wre, wrą; wra, wrają (por. gore, gorają; tłe); do wre dorabiamy wrę i wreją, wedle tego i imiesłów warł, zamiast wrzał; »co w kim wre«, »wre człek od złości«; wrzący i wrzątek; od wĭr-; cerk. wĭrěti, wĭriszi, wĭrěł; do tego częstotliwe wierać, dawniej wirać (przywierać, przywirać, dowierać), i rzeczownik war (Karolowe Wary, Karlsbad); warzyć, warza, warzywo; przywara, nawara; warznik; warzecha (p.), obarzanek (p.). Prasłowo; cerk. wĭręszt i wĭrątŭk, ‘war’, ‘wapno’; wariti, wariwo, powar, ‘kucharz’ (jak w ruskiem), izwor, ‘źródło’, wirati, wir (p. wir); czes. wrzíti, wru, wrzesz, wroucí, war, piwowár. Lit. wirti, ‘kipieć’, warus, ‘co się gotuje’, wyrius, ‘wir’, prus. au-werus, ‘wywar (kruszców)’, lit. wersmē, ‘źródło’ (czes. wrzídlo), łotew. wārs, ‘zupa’, warīt, ‘kipieć’. U nas brak postaci wor, ‘źródło’.
wrzeć, ‘zamykać’ i ‘otwierać’, tylko we złożeniach, zawrzeć i otewrzeć (odewrzeć), przywrzeć, zawarł itd.; częstotliwe: wierać (z wi-
