dol, ‘szpada’, z łac. dolo, z grec. dolōn, ‘sztylet’.
tulić, p. tuł.
tulipan, dawniej i tulipant, nazwa rośliny i ‘turbanu’, z tur. tülbend, dülbend (w obu znaczeniach), bułg. tulben.
tuł, ‘sajdak’, w psałterzach i biblji, ale już Leopolita zastąpił go sajdakiem. Prasłowiańskie; znaczyło ‘pokrycie’, niby ‘schowek’, i stąd prasłow. czasownik tuliti, ‘chować’, cerk. zatuliti, ‘schować’, prituliti, ‘przysposobić’, bułg. zatulka, ‘zatyczka’, serb. tuljac, ‘puszka’, czes. stouliti, nasze tulić, stulić (»stul pysk«, ‘zamknij usta’), potulny i utulny (por. słowień. prituliti se, ‘przytulić się, uniżyć’), rus. tułka, ‘zatyczka’, wtulit’, ‘wstawić’, zatulit’, ‘schować’; u Żebrowskiego 1637 r.: »ściskała i tulczyła skarby«; »pies ogon pod się tuli«, częste u Reja, »kurczęta tulą się pod kwoką«; »przytulić do łona«, przytułek, przytulisko, otulać, zatulać, stulić. Stąd czeskie i nasze tuleja, tulejka, do nasadzania grotu na drzewce (mieszają nawet z tułem: »wyjmie strzałę z tuleje«!), utworzone przyrostkiem -ieja (jak wierzeja, koleja). Z tem tuł-, tulić, pomieszaliśmy od 16. wieku całkiem odmienne tolić, ‘uciszać’ (np. dziecię płaczące); pieśni 15. i 16. wieku wahają się między toleniem a tuleniem dzieciątka Jezusowego; tulić (żal, płacz). To drugie tol- (tul-) jest również prasłowiańskie; cerk. utoliti, utaljati, słowień. i serb. toliti děte (lub muku, ‘mękę’), utoliti, ‘uciszyć się’, także na Rusi; tel- niema, chyba por. lit. tylēti, aptilti, ‘zamilczeć’, tyłus, ‘milczący’. Nakoniec tulać, ‘kulać’ (np. piłkę), tulać się, ‘tarzać się’. Ale tułać się, tułak, tułacz, tułka, tuławy, tułaczka, o ‘wałęsających się’ i »biegunach«, tak samo czes. tulák, tulaczka, tulaceti se, wprost od dawnego tuł-, niby ‘wścibiać się’; tułacze, ‘moneta podła’.
tułów, tułowia; rus. tułowiszcze, ‘kadłub’, serb. tulina.
tum, ‘katedra’, z niem. dawnego tuom (dziś Dom), przez romańskie języki z łac. domus, bo oznaczało ‘dom kościelny’ (kolegjatę czy kościół konwentowy).
tumak, ‘kuna’, a raczej tylko ‘futro kunie’, nazwa nowa, z 19. wieku, przywędrowała wraz z towarem z Moskwy (tumák).
tuman, tumanić, od ‘obłoku’ przeniesione i na ‘głupich ludzi’, powtarza się na całej Rusi, skąd do nas przyszło, i u Bułgarów; z turec. tuman.
tuna, tunka, tunna, ‘beczka’, przestarzałe, z niem. Tonne, łac. tunna.
tuńczyk, nazwa ryby, z Bałkanu i z tur. tun?; czy nie raczej z łac. thynnus, niem. Thunfisch? (Niemcy dodają takie zbyteczne słowa: -thier, -maus, itp.).
tupać, jeszcze w 16. wieku: »tępali nogami«, tupnąć, tupot, tupotać, p. tonąć. Por. tępać.
tur, do 17. wieku w Polsce istniejący ‘bos primigenius’; turzy, turza trawa, ‘carex’ (Stańko ją ząbrzem nazywa, p. żubr); sierść zajęczą zwano turzycą, a tak zowią się inne rośliny, i u innych Słowian, np. serb. turowac; turoń, ‘kolędnik’, od przebierania się za kozę itp.; turice u Słowaków ‘Zielone Świątki’. Prasłowo; znaczenie waha się między ‘turem’ a ‘żubrem’, prus. tauris, ‘żubr’, lit. tauras, ‘tur’ (z rogów turzych pito, więc lit. taurē ‘puhar, kielich’); grec. tauros, łac. taurus, ‘byk’.
