słowac. terbuch, serb. trbuch. Por. torba.
telega, teleżka, talaga; z ruskiego: »teleg, to jest ruskich kolas«, r. 1608; u innych Słowian i w innych postaciach, tolige; serb. czes. taliga pożyczka z węg. talyiga, tur. talika.
telej, ‘lekkie odzienie zwierzchnie’: »telej biały«; telet, ‘droga materja’, od złotogłowu o połowę tańsza: »z białej telety«, »w teletowej szubce«; oba słowa po 17. wieku wychodzą zupełnie z obiegu.
telepać się, ‘trząść się, dyndać’, ruskie.
temblak, »na konopnym zawiesić tymblaku«, Potocki; ‘rzemienie, na których szabla wisi (u ręki)’; dziś rękę na temblaku noszą; na Rusi bez b: tiemlak; słowo wschodnie, jakieś tatar. temlik. Bywa i u nas w 17. wieku temlak, bez owego wsuniętego b.
temperować, »zatemperować ołówek«; dawniej temperalik, ‘scyzoryk’; od łac. temperare (skąd i temperatura i temperament; włos. temperare, o piórach, temperatojo i temperino, ‘scyzoryk’), ‘uskramiać, mieszać’; od łac. tempus, włos. tempo, ‘czas’, ‘miara, takt’ (w muzyce); por. temporyzować, ‘odkładać do czasu’; wszystko od oznaczenia ‘ograniczenia w miejscu (templum) i czasie’.
ten, ta, to; pierwotnego t (por. czes. wetczas, ‘w ten czas’) już nie mamy; również utraciliśmy zdwojone tet, rus. tot, czes. tet, częste w Kazaniach świętokrzyskich (13. wiek); ten u nas, u Czechów i Łużyczan, wedle on, nieznany innym Słowianom. Zaimek to wskazujący, niegdyś dalszy: ‘tamten’; prasłowo; lit. tas, ta, prus. tans (niby jak nasze ten); ind. awest. tat, grec. to, goc. thata (niem. das). Mnóstwo urobień: p. ta, tak, taki (lit. tōks, ‘taki’, łac. tā-lis), także, tam, tedy, tędy, tu, tylko; póty, potomki, tydzień, ciozka, dopiero. Zaimek ten wyparł u nas, jak i u innych Słowian, właściwy wskazujący zaimek sĭ (p. *si), ale na Rusi s tawo bieriega znaczy ‘z tamtego brzegu’ (nie ‘z tego’!). U nas temu, ‘dlatego’ (r. 1595), zapomnieliśmy, gdy czemu, ‘dlaczego’, ocalało.
tenary, ‘loch, jaskinia’, od (łac.) grec. Tainaron, nazwy przylądku lakońskiego (dziś Matapan), gdzie było i wejście do Podziemi; słowo sztuczne, szkolarskie, z 18. wieku.
tenuta, ‘dzierżawa’, łac. i włos. tenuta, ‘posiadanie’; tenutarz, tenutarjusz; od tegoż łac. tenere, ‘dzierżyć, trzymać’, od którego i tenor (‘tekst pisma’; ‘melodja’, tenorowy, tenorzysta), a dalej i tendere (skąd tendencja, tendencyjny; włos. tendenza, ogólnie europejskie).
teorban, rodzaj ‘lutni’, w 17. wieku (na Ukrainie do 19. wieku się zachował), z włos. tiorba, ‘wielka lutnia’.
tepać, ‘bić’, w 16. wieku, np. u Leopolity, z czes. tepati; por. top-, potop (p. tonąć).
teperele, Rejowe, i terepele, ‘ozdóbki stroju’, w 16. wieku również trepele, treperele, z włos. trapelo, ‘sznur’.
terać, tyrać, np. zdrowie, poterać, potyrać, i t. d., z pierwotnego tyrati, p. tyrać; por. małorus. potercza, ‘płód poroniony’.
teraz, ściągnięte ze dwu słów: ten raz, na początku 16. wieku (w Sądzie Parysa 1544 r. ten raz i teraz obok siebie; tenraz jeszcze i u Orzechowskiego); stąd teraźni
