szywka’, używa się w 18. wieku (jak szlak) i o ‘śladzie drogi’: »taśmę wziąwszy po nich«; tasiemiec; pożyczka polsko-ruska z tur. tasma.
tata, od 15. wieku wypisywane: tato!, z wielu zdrobniałemi, które tu pomijam; podtatusiały; »czekaj tatka latka«; słowo dziecięce, ogólno słowiańskie, nieraz w nieco odmiennej postaci (rus. i tjatja, serb. bułg. tajko i tejko, a inną odmianę, ogólną, p. ciotka). Prasłowo; ind. tata- i tāta-, grec. tata i tetta, łac. tata, celt. tat, lit. tētis, titis, tēwas, ‘ojciec’, prus. tetis, ‘dziadek’. U nas i tatek. Nie słowo to, lecz ogólnoludzki wykrzyknik, jak papa itp.
Tatarzy, »od Tatar«; liczba poj. Tatarzyn i Tatar; od tej nazwy koczowników przezwano ziela i rośliny: tatarak, ‘acorus’, tatarskie ziele r. 1472 i 1500; tatarka, ‘polygonum’, r. 1472, »tatarka albo poganka« r. 1500 (i w łac. pagana, paganica, tak samo niem. Heidekorn), i u Węgrów tatárka; w 15. wieku (z czes. tatrman, ‘lalka’ i ‘szpilman, kuglarz pokazujący lalki’) tetrimani, ‘słudzy piekielni’, z niem. Taterman, od nazwy Tatarów. Inne urobienia, jak tatarczuch, ‘chleb z tatarki’, pomijam.
Tatry; tatrzański, taternik; węgierska postać nazwy ‘gór’ (tatra), zwanych u Słowian tertrami (montes Tritri u Koźmy praskiego około r. 1120), a na Rusi tołtrami.
tawuła, tawołha r. 1698, roślina ‘spiraea’; »tawułą i dereniem«, r. 1630; czes. tawola, rus. tawołga.
tążyć, ‘dążyć, tęsknić’, w 16. i 17. wieku, częste u Potockiego: »duchem tąży w niebo«, »tąży do ziemie«, »tąży z pola do chlewa świnia«; oboczne tużyć, tużebnik (nazwa ziela, Stanko 1472 r.); od tęga, tuga (p. tęga).
tchnąć, tchnienie, tchnący, tchawica, p. dech.
tchórz, jest i tórz z tfórz, 1650 r., zwierzę ‘putorius foetidus’; rus. chor’ z tchor’; nazwa ogólnie słowiańska, przeniesiona i na człowieka: tchórzyć, tchórzliwy; p. dech; przyrostek -or, jak w komor, sikora itp.
tebinki, tybinki, tabinki, tebienki, od uprzęży wierzchowcowej, niby ‘troki’; tak samo rus. tiebienki; dziś we zwrocie: »dostaniesz po tebinkach«; z tur. tébéngü.
technik, technika, wkońcu od grec. technē, ‘sztuka’.
tecz, ‘punkt’, p. tknąć; rus. tocz w tocz, toczka; w 16. wieku, u Górnickiego i i. Por. wstecz.
tedy, z dawnego tegdy i tegda (jak kiedy z kiegdy); cerk. tŭgŭda, t.j. tŭ z dwoma przyrostkami: -g(y) i -d(a), bo w przysłówkach narastanie przyrostków zwykłe; por. cerk. togy, bułg. toga(wa), togaz(i), cerk. tŭda, serb. tada(j), słowień. tedaj; te oba razem dały właśnie tŭgŭda, nasze tegda. Nasze tedy z tegdy już w psałterzu; tegdy utrzymało się jednak do 16. wieku, poczem ginie, chyba w tegdajszy ocalało; w biblji teda.
tegiel, w 16. wieku, zwykle tygiel, tyglik, z niem. Tiegel, ‘słoik’.
teka, teczka, termin szkolny, z łac. theca z grec. thēkē (‘skrytka’, por. apoteka, apteka); tektura z łac. tectura od tegere, tectum, ‘pokrywać’. Ale architekt znowu z grec. architektōn, co pochodzi od tektōn, ‘cieśla’.
telbuch, ‘brzuch’, terbuch, trybuch; trybuszyć, ‘paproszyć’; prasłowo; cerk. trbucha, ‘wnętrzności’, i tribuch, ‘żołądek’, rus. trebuch
