gowy; dawne tarżyć, jeszcze i w 17. wieku w obiegu, później ginie; targowica, targownik; u nas tylko o ‘handlu’, ale w cerk. (a stąd i w rus.) wedle grec. panēgyris (skąd panegiryk) i ‘obchód uroczysty, tryumf’: torżestwo, torżestwiennyj. Prasłowiańskie, doszło i na Północ; nord. torg (z ruskiego); Triest z Tergeste, to samo.
targać, targnąć; targaniec, ‘pakuły’ r. 1566, ‘bijatyka’; targanina, wytargnąć itd.; prasłowiańskie; cerk. trgnąti i trzati, rus. torgnut’ i tierzat’ (‘dręczyć’), wostorg, ‘zachwycenie’, czes. trh, ‘rys’, trhati.
tarkot, tarkotać, p. tarchać.
tarlatan, tarletan, rodzaj ‘muślinu’, z franc. tarlatan, a to z indyjskiego.
tarłka (tarka), ogólne w 15. wieku, w biblji (»moździerzyki«, Leopolita), r. 1500: »tarłka, donica albo stępka«, »tarłka pierzna« (‘na pieprz’); por. tarlica i cierlica, od *tarły czy *ciarły (formy oboczne, jak darski i dziarski, i i.); dziś nierównie częstsze nijakie tarko z tarłko (od tarło, co i ‘tarcie ryb’ oznacza), a to z *tardłko (oboczne: ciardłko, p. Sowizdrzał); od tarty: tarcica i tartak; wszystko od ter-, p. trzeć.
tarmosić, termosić, ‘trząść’, czes. trmáceti, trmati, trmacz, o ‘dręczeniu’ i o ‘włóczędze’.
tarn, dziś w nazwach miejscowych: Tarnów, Tarnopol; prapolska postać, obok cirzń, cirń, ‘cierń’, we zbiorowem cirznie, ‘ciernie’, z czego tę nową postać cierń urobiono (jak liść od zbiorowego liście); psałterz florjański zachował jeszcze dawną różnicę: tarn, tarnowie (niema w puławskim), ale cirznie (to i w puławskim); już w biblji jednak mylne: tarnie (ciernie, Leopolita); »tarnek się ostrzy z młodu«; tarnki skracają w tarki i odmieniają: z tarek, itd. zamiast: z tarnek; tarnie, tarnina. Prasłowo; pomijam słowiańskie, takie same (cerk., czes. trn, ruskie tiorn); brak w litew.; jest w niem. Dorn, goc. thaurnus, ‘cierń’; ind. trna-, o ‘ziołach’ i ‘trawie’ wogóle.
tarnąć, ‘cierpnąć’, »tarnę wszystek« (‘przechodzi mnie mrowie’), w 16. wieku ogólne; z pierwotnego *tarpnę (p. cierpieć); oboczna postać w ciarki (p.).
tartas, ‘hałas’; »(jak przyjadę) będzie około drugiego tartas«, grozi Działyński r. 1569; tak samo w czeskiem; jest i tertes; por. wartas; cerk. trtrati i trtoriti, ‘hałasować’, słowień. trtranje, ‘hałas’.
tas, »mazowiecka« postać słowa tasz, tasze, ‘budy’, dziś jeszcze w roztasować się; »obchodzę wiechy, tasze«, Potocki, »na festy kramy stawiają, i ten też swoje rozłożył tasze wstąg, koronków«, »kościoły obiegać i tasze«, »taszując kolasy«; ale już Klonowic wolał dziełko swoje obrócić do prasy niżli »do tasu na trąbki«, a tasiki i tasować, zamiast taszować, już od 16. wieku się zjawiają; taszka, ‘sakiewka’. Z niemieckiego Tasche. Inne, nowe tas, »tasować karty«, ‘mieszać’, z franc. tasser.
tasak, tesak, ‘krótki miecz’, ‘szeroki nóż’, ‘puginał’; z czes. tesák od tesati, p. cieśla.
taskać, taszczyć, ‘ciągnąć ciężar’, por. czes. tasiti, wytasati, ‘wyciągnąć’ (nóż, miecz), rus. tak samo: taskat’, taszcziť; por. tachnąć.
taśbir, teżbier, tyźbier, w 16. i 17. wieku, o piwie: »kowent«, t. j. ‘cienkusz’, ‘stoczki’; z niem. Tischbier, ‘piwo stołowe’.
taśma, tasiemka, ‘pas, galon, ob-
