szufel, szufla, szuflować (zboże); z niem. Schaufel, schaufeln, od 16. wieku (i o ‘jeleniach-rogaczach’, niem. Schaufelhirsch); niem. schūfel we związku z schieben, p. szuflada.
szuflada, szufladka, od 16. wieku ogólne, z niem. Schublade (dosłownie: ‘lada do wysuwania’, od schieben).
szuja, ‘motłoch’ i ‘łotr’; jest i po nazwach miejscowych, stąd słynni Szujscy moskiewscy, nasz Szujski; »zgraja szujowata«, w 17. wieku; »daj dekret nie za tym szujem«, »niejeden się dziś czyniąc orłem szuja«, Potocki. Uważają to za ostatni u nas ślad cerk. szuj, ‘lewy’, szuica, ‘lewica’ (słowień., małorus. do dziś); serb. szuwaka, rus. szulga (imię Szulgin), o ‘mańkucie’. Prasłowo; ind. sawja-, awest. haoja-, ‘lewy’; brak w lit. Jest jednak i drugie szuja, co do naszej szui lepiej może przystaje; 1566 r. pisze Działyński: »kup targańcu (‘powrozów do zatykania dziur’) i szuje, bobych rad szkutę i lichtan zbudował«, a szujak i szujka są do dziś nazwy ‘klepek’ i ‘kloców’; to wszystko z szujem, ‘lewym’, nie ma nic spólnego.
szukać; szukacz, szukajło, ‘złodziej’; oszukać; poszukiwać, wyszukany itd.; zastąpiło u nas od 15. wieku prasłowiańskie iskati; od nas na całą Ruś przeszło; w zachodniej Słowiańszczyźnie przejęte z niem. suchen (narzeczowe söken), co łączą z grec. hēgeomai, ‘mniemam’ (tu i grec. hēgemōn, ‘przywódca’), łac. sāgax, ‘ostromysł’.
szulbryf, ogólne w 16. wieku, u Leopolity i i.; tłumaczą przez »spisek«, »zapis(ek)«, »bo co zowią handszryft, szuldbryf, są niemieckie słowa«, Mączyński 1564 r.; szulbrycht (»cyrograf«, w obu wydaniach Leopolity); z niem. Schuldbrief, ‘list zobowiązania’, t. j. właściwie breve (bo z niego niem. Brief poszło), i od Schuld, co we związku z sollen, ‘być winnym’ (lit. skoła, ‘wina’).
szuler, szulernia, szulerski, szulerstwo, o ‘graczach’, od 18. wieku; czes. szulirz, od szuliti, ‘oszukiwać’, szulik, ‘błazen’; u nas narzeczowe szulać, ‘wkładać’, »szulnąć palcem w oko«, »szułać się po świecie«, rus. szljat’ sia (to samo); szujak, ‘jastrząb’, pożyczka z rus. szulak, szulik, szulatnik, ‘falco milvus’.
szulerz, narzeczowe sulerz, rozpodobnione z niem. Schürer, ‘palacz’, od schüren.
szuło, ‘słup drewniany’ w naszem budownictwie drewnianem, z niem. Säule, sūl, ‘słup’ (sūl łączą z schwellen, ‘wzbierać’); ależ jest i serb. szulj, szuljak, o ‘klocu’; Litwa swoje szułas od nas pożyczyła, nie odwrotnie.
szum, szumieć, »szumieć we łbie« (stąd szumiłeb, o ‘wartogłowie’), szumny (mina, tytuły; ale pierwotnie ‘wzruszony’: »woda szumna wałami«); prasłowiańskie (nazwy dla lasów: czeska Szumawa, serb. Szumadija); cerk szum,‘hałas’, »szumĭn ot wina«, szuma, ‘las’; bułg. szumka, ‘chróst’; słowień. oszumlan, o ‘nietrzeźwym’; przyrostek -m do szu-, por. szawiać.
szum, szumowiny (np. na rosole, ‘co wrząca woda wyrzuca’), szumować, szuminy; dawniej szymowiny, szymować; z niem. Schaum, schäumen, dawniejsze schūm, scūm; czes. szum, szumina, szumowati.
szupas, ludowe ciupas z siupas (sz- i ś- stale się mieniają), z niem. Schubpass, od schieben, ‘suwać’.
