Kunst, sztuki piękne = die schönen Künste, tylko u nas, a drogę wskazał majstersztuk (z niem. Meisterstück), co kunsztu w cechu dowodził i później za kunszt sam stawał; tak samo w węg. mesterremek (= niem. Meisterstück): samo remek, dosłownie ‘kawałek’, dziś znaczy ‘przepiękny, pyszny’, pozbywszy się mesztra, jak sztuka nasza majstra. Tu i sztukwark (niem. Stückwerk), o ‘inkrustacji, mozaice’: »drzwi sztukwarkiem nakrapiane«, »marmurem albo sztukwarkiem mury osadzone«, u Reja i innych.
szturkać, szturknąć, szturchnąć, sztursnąć, itp., ‘trącać’, szturkotać; p. stark.
szturm, szturmować, z niemiec. Sturm, stürmen (o ‘burzy’ i ‘ataku wojska’); szturmhab, rodzaj ‘hełmu’, w 16. wieku, z Sturmhaube; szturmak (to samo), urobienie swojskie.
sztyble, sztyblety, z niem. Stiefel, Stiefletten, z włos. estivale, ‘obuwie letnie’ (łac. aestivalis, ‘letni’).
sztych; »wydać na sztych«, ‘wystawić na niebezpieczeństwo (i odstąpić)’; »na sztych kłaść«, ‘równoważyć’; »sztychować towary«, ‘wymieniać’, ogólne w 16. i 17. wieku: »jako swe kupiec towary sztychuje i odmienia«, »sztychowanie towarów za towar«; więc i »budynki ziemiańskie już sztychują pałace«, »cnoty z cnotami sztychować« (przestarzałe); sztychnąć, ‘kolnąć’: »raz cięty i sztychowy«; sztych, ‘rycina’, sztycharz, ‘rytownik’; w kartach sztych: ‘lewa’. We wszystkich znaczeniach z niem. Stich, stechen, prasłowa od pnia sti-.
sztyft, ‘ćwieczek’, z niem. Stift (p. sztywny); sztyfcik, i o ‘chłopcu, żaku’ (por. fornal); ale sztyftować ‘fundować’, ‘wystawiać’ (np. pułk swoim kosztem), należy do jakiegoś odmiennego niem. Stift, stiften (Stiftung, ‘fundusz’).
sztygar, w górnictwie, z niem. Steiger, od steigen, ‘wznosić się’; p. ścieżka.
sztykut, sztykutać, sztylhutać, sztykulać, sztylać, ‘chromać’: »sama chromo stylasz«, w Ezopie.
sztylet, sztylecik, z włos, stiletto (zdrobniałe od stilo, ‘sztylet’); przez łac. z greckiego; p. styl.
sztymbor, sztymbork, sztymbort, ‘prawa burta statku’, z niemieckiego Stevenbord.
sztynwaga, z sztelwaga, ‘przodek u wozu, do którego orczyki przyczepiają’: »będzieli u sztymwagi jeden wisiał orczyk«, Potocki; niemieckiego.
sztywny, zesztywnieć, sztywoność, z niem. steif, od pnia oznaczającego ‘twardość’; łac. stīpes, ‘kół’; tu należy i niem. Stift, nasz sztyft (p.).
szuba; stąd pożyczone niemieckie Schaube, nie odwrotnie; szubeczka, szubić (por. jupić); zawsze o ‘kożuchu, kożuszku suknem obszytym’; u wszystkich Słowian bez wyjątku (u Serbów i szubara, ‘czapka futrzana’).
szubienica (albo trzy drewna, drajhulc, w 16. i 17. wieku nieraz), szubienicznik; szubieńca (jak pszeńca, szkleńca, kamieńca, obok pszenica itd.), do dziś po narzeczach, w 16. i 17. wieku nawet w prozie, więc nietylko dla miary wierszowej; w 15. wieku (biblja i i.) i do połowy 16. w. szybienica; od szybać (p. szybki).
szubrawiec, szubrawstwo, od 16. wieku, ‘hultajstwo’; jest i szudrawiec; Szudrowius, znany polemista z 16. wieku (niby z katów lwowskich pochodzący), Sudrovius.
