i herbu); z pierwotnego *siern, cerk. srěn, ‘biały’, rus. seren, czes. s(t)rzin, ‘okiść’, słowień. srěn, ‘szron’. Prasłowo; lit. szerksznas, ‘siwy’, szerksznas i szirksznas, ‘szron’, łotew. sērns i sērsna, ‘szron’; z innemi przyrostkami lit. szarma, ‘szron’, szirmas i szirwas, ‘siwy’; nord. hjarn, ‘skorupa śniegowa’. Nazwany więc szron od barwy, nie od mrozu. Inna zato nazwa ‘szronu’, nam już obca, cerk. slana (tak samo na Bałkanie; brak jej Rusi i całemu Zachodowi), z *solna, lit. szałna, ‘szron’, poszła od ‘mrozu’; por. lit. szał-ti, ‘marznąć’, szał-tas, ‘zimny’, szaltinis, ‘źródło’, prus. pa-salis, ‘mróz’; awest. sarta-, ‘zimny’; ind. (zdwojone) śiśira-, ‘zimny’; niem. (nord.) hal, ‘ziemia zmarzła’; z tem nasza słota (p.) w żadnym nie pozostaje związku. Por. śreż.
szropa »albo grzebło«, r. 1500, szropować (tamże), z niem. Schrape, schrapen.
szrot, p. śrót.
sztaba, ‘szyna’, ‘przodek statku’, »żelazo sztabowe«, ‘w sztabach’ (»złoto surowe czyli w sztabach«; sztabki); z niem. Stab, Steven; sztab, o ‘korpusie oficerskim’, sztabowiec, również z niem. Stab. Ale sztabować, ‘posypywać mąką’ (w piekarni), z niem. stäuben.
sztachety, sztakiety, ‘kraty’, z niem. i holand. Staketen z włos. stacco, a to z niem. stecken, prasłowa, powtarzającego się i w stechen, ‘kłóć’, i Stich (p. sztych).
sztak, sztach, ‘lina okrętowa’, z niem.
sztambuch, już w 17. wieku, u Potockiego, z niemieckiego.
sztamet, także stament, rodzaj ‘przędzy’; »włóczki, stamenty«; z włos. stame, stamento, franc. estamet.
sztandar; jedno z włos. stendardo, niem. Standarte, ‘chorągiew’ (z łac. ex-tendere, ‘rozwijać’), franc. étendard; drugie, dawniejsze, Rejowe, standur (w rusztowaniu), z niem. Ständer (od Stand); jest i sztender.
sztof, ‘kwaterka (wódki)’; r. 1532: »konwica, stoff« (miara na wino); z niem. Stof. Od nas na Ruś; u nas zapomniane, żywotne na Rusi do dziś.
sztokada, ‘szpada (długa)’, u nas tylko w 17. wieku w obiegu: »piki i sztokady«; włos. stocco, ‘szpada’, stoccata, ‘pchnięcie szpadą’.
sztorc, »na sztorc«, sztorcem (stawiać, ‘prostopadle’); sztorcować, ‘ogładzać pień’; p. stark.
sztort, w 17. wieku, ‘puzan, regał’, »nie kpij trębacz z sztorcisty«; z włos. storta.
sztory u okien, także story, nowa pożyczka z franc. store (z łac. storea).
sztrucla (strucla) i sztrudel (strudel), pożyczki niemieckie (p. strucel); pierwsza dawniejsza, druga miejscowa.
sztuba, sztubak, sztubacki, od »izby szkolnej«, z niem. Stube, p. izba; oba słowa przeszły z nazwy pierwotnej ‘łaźni’ (z franc. étuve, włos. stufa) na nazwę ‘izby’; przechód taki nierzadki.
sztuciec, ‘strzelba’; ‘przybory, puzderko (lekarskie, stołowe)’; z niemieckiego Stutzen.
sztuka, sztukować; sztukmistrz; sztuczny, sztuczność; sztuk (‘kawał’); z niem. Stück, ‘pniak’ (jak Stock, ‘co odcięto’); od nas na całą Ruś. U nas najobszerniej słowo się rozrosło: sztuka = ‘dramat’ jest i u Niemców, ale sztuka = niem.
