szmalc, szmalec, »topione sadło albo szmalc« r. 1500 (można i sm- czytać, jak istotnie wymawiają i dziś); od tego samego niem. Schmalz, schmelzen, ‘topić’ (sadło, kruszce), pochodzi i szmalc lub szmelc, ‘emalja’: »zbroja szmelcowana«, »twarzy farbiczkami szmelcowali«, »zapona drogim szmalcem sadzona«; szmelcarz, szmelcuga, o ‘paleniu smoły’; szmelcują piwo (‘warzą’), powidła ‘smażą’); por. czes. szmelc.
szmarag, szmaragd, europejskie.
szmat, szmata, szmatka, szmaciarz, szmaciany; szmatławy, szmatłajstwo; od nas na Ruś przeszło; czes. szmatati, chmatati, ‘dotykać’, a szmaťha i szmaťla o ‘krzywym chodzie’, o ‘wykrzywionych obcasach’, ale chmat, chmátnouti, ‘zarwać’, nadaje się dobrze do szmat naszych, bo od ‘darcia’ stale przezywamy ‘szaty’ (por. nasze rąb; bułg. serb. drecha, ‘suknia’, załab. drasta, od darcia; franc. drap, franc. robe od niem. Raub).
szmer, szmeru, zamiast *szemru wedle szemrać, chociaż częściej postaci dalszych przypadków postać pierwszego zmieniają, wedle szewca: szewc, wedle sejmu: sejm. Nietylko o głosie, ale i nazwa rośliny (szmer), po której szmer w głowie (zowią ją i szemrzyk), np.: »daleko szmer z lichym mijaj opichem«, Potocki; pień ten sam co w komar (p.), ale tu półgłoski (pierwotne sk- daje bądź k-, bądź ch-, sz-); roślina nazwana więc od skutku.
szmermel, o ‘ogniu sztucznym’, z niem. Schwärmer: rozpodobnienie i upodobnienie w jednem słowie; niem. Schwärmer od Schwarm, ‘rój’, a to do schwirren, ‘roić się’.
szminka, z niem. Schminke od czasownika o ‘nacieraniu, nakładaniu’ (tu i niem. schmeicheln, ‘głaskać, schlebiać’).
szmuklerz, ‘wyrabiający frędzle, itp.’, szmuklerski; dawna pożyczka, od późnego niem. Schmuck; z szmukierz; l wstawione jak w śpichlerz, spieglerz; czes. szmukyrz.
szneka, ‘łódź większa’ (u Paska i i.), z niem. Schnake.
sznupka, sznypka, ‘szczutek’: »dał dwie sznupce światu temu« (częste u Reja, Górnickiego), »sznypkę w nos«, r. 1558; wyszło w ciągu 17. wieku z obiegu; z niem. ein Schnippchen schlagen (i Niemcy mają postaci z u obok i); schnippen znaczy ‘uderzyć, świsnąć’.
sznur, sznurek, sznory u Potockiego; sznur(k)ować (piszą i sznórować); sznurówka; z niem. Schnur, Schnürleib; przyrostek -r do snu- (p. snuć).
szołdra, ‘szynka’: »miasto szołder więdnych« (t. j. ‘wędzonych’); od 14. wieku; przezwisko ‘Niemców’, od 17. wieku; z niem. Schulter, co Węgrzy tak samo (tylko w znaczeniu ‘szynki’) przejęli; niem. Schulter zestawiają z członem.
szołomić, oszołomiony, ruskie słowo; szołom dawna ruska ‘hełmu’ nazwa; u nas w 17. wieku tak samo o ‘opiłych’ mawiano: podhełmiwszy sobie, »rozmowy podhełmowe (pod hełmem)«, ‘opiłe, nietrzeźwe’.
szopa, szopka (od ‘jasełek z Bożem Narodzeniem’, betlejki, przeniesione i na ‘farsę, hecę’), pożyczka z 15. wieku; od nas na Ruś; z niem., dziś Schuppen, dawne schopf, schof, skąd i franc. échoppe.
szopik, ‘pochodnia’, w 15. wieku, z niem. Schaup, Schäupel, ‘wiązka słomy na pochodnię’.
szopy, »futro szopowe« (rus. jenoty, »jenotowaja szuba«), z skór
