»Szoci się z towarem rozjadą«, Potocki; od Scotus (z czem nazwa skot, ‘skojec’, nic nie ma spólnego, chociaż go czasem i szkotem piszą). Szkoci wędrowni byli szczególniej w 17. wieku u nas liczni; jeden z nich, Loechius, i w literaturze się zapisał.
szkudła, skudła, ‘gont’, »szkudła albo dranica«, r. 1500; szkudlarz, szkudłak; postać oboczna do szędzioły (por. skarady i szarzedy); prasłowiańskie; cerk. skąděł, ‘skorupa (gliniana)’, skądělnik, ‘gliniarz’, i skądolnik; słowień. szkandela, skodela, skeděla, sklěda, zděla, ‘miska’, serb. zdjela, łuż. szkla; od znaczenia ‘skorupy’ wszelkie inne.
szkuta, szkut, ‘statek’, szkutnik, od 15. wieku, z niem. Schute.
szla, śla, szleja, szelka, ‘postronek, pasek’, głównie o ‘uprzęży końskiej’, z niem. Siele (dawne silo, ‘rzemień’), czes. szle; od nas na całą Ruś. Co do półgłoski, por. podobne pożyczki, jak msza. R. 1609: »ślany postronek«.
szlaban, pożyczka ze dwu słów niemieckich, bo i z Schlafbank, ‘skrzynia do spania’ (po zdjęciu wieka), i z Schlagbaum, ‘rogatka’; w słowach szlafmyca i szlafrok zachowano f z niem. Schlaf.
szlachta, w pismach i drukach od 15. do 17. wieku i ślachta; szlachcic, szlachcianka, szlachecki; szlachetny, w 15. wieku nieraz stale szlachatny; szlachetność; zgrubiałe: szlaga, szlagon, szlagonerja; czes. szlechta; od nas na całą Ruś i Litwę; słowień. żlacht, ‘szlachecki’, żlachta, ‘krewni’; z niem. slahta (dziś Geschlecht), ‘ród’, p. szlak. Nie od niem. schlachten, jak u nas w 17. wieku powszechnie wywodzono, od czego tylko szlachtuz(a), ‘rzeźnia’, z niem. Schlachthaus (nasze -uz z dawnego hūs, Haus).
szlaga, ‘kafar, taran’, z niem. Schlage, od tego samego slahan, dziś schlagen, od którego i szlachta i szlak.
szlak, szlach, szlakować; różne znaczenia i wywody: szlak, ‘paraliż’, z niem. Schlag; ‘klatka’ (częste u Leopolity: »szlak pełen ptaków«), z niem. (Vogel)schlag; szlak, ‘żużel’, z niem. Schlacke; ‘koleja’, »szlak (i szlach) tatarski«, szlaczek, ‘taśma’, w obu znaczeniach i w czeskiem (i u nas »brano taśmę« po Tatarach), z niem. Schlag, ‘uderzenie’ (schlachten!) i ‘sposób’ (aus der Art schlagen, slahta, Geschlecht, ‘rodzaj, ród’).
szlam, szlamować; z niemieckiego Schlamm (por. ślam); »szlamy lisie«, ślama, o ‘futrze’, »futra rysie szlamowe«.
schlichta, ‘klej tkacki’, szlichtować, szlichcić, w 17. wieku (np. u Trepki 1630 r.) umyślnie o ‘niepewnej szlachcie’, o ‘łykach’; z niem. Schlicht.
szlifa, ‘sanki’ (r. 1564); szlifować, szlifierz (a ze zwykłą odmianą li w lu: szlufować, szlufierz); wkońcu i »szlify oficerskie«; z niem Schleife, schleifen, Schleifer, o tych samych znaczeniach.
szloch, szlochać, niem. schluchzen, słowo niedawne.
szłap, szłapią, ‘wolnym biegiem’, szłapać (szłapię; mówią i człapać), szłapak, czes. szlap, ‘chód’, szlapieje, ‘ślady’; zdaje się z słap (niesłapany, ‘niedeptany’, 1637 r.), bo por. słopień, o ‘stopniu’.
szłyk, ‘kołpak’ (pod nim jarmułka, ‘czapeczka’); nazwa i strój moskiewski, u nas (na Wschodzie) dobrze znane w 16. i 17. wieku.
