powstań«, biblja; »był szot« (t. j. szád), w Rozmyślaniu, o ‘cerze śniadej’; szadź, ‘szron’, szedzieć zamiast szadzieć, szadzielina, ‘szron’; szadziwy przeszło przez szedziwy i szędziwy w (mazurskie) sędziwy (p.). Prasłowo; cerk. sěd, rus. siedoj, serb. sijed, czes. szedý, ‘siwy’. Postaci z mylną nosówką po narzeczach nierzadkie: sędzioły, szędzieć (por. między). Pień ten sam co w siwy i szary; sz- takież jak w szary obok siara, ale *siadego nie mamy (nazwa ‘grzybu’, siedź?).
szadzić, szadzenie: wymawiać sz, ż, cz książkowe, zamiast »mazurskiego« s, z, c; por. wałczyć. P. Narzecze.
szafa, szafka, szafeczka, od 16. wieku zastąpiła dawną almarję, ‘skrzynię’, i wzniosła się od ziemi; z niem. Schaff; szaflik, z niem. Schafel, również od 16. wieku, zastąpił cebratkę, faskę; »wziął szaflik«, w Ezopie.
szafir, szafirowy, szafirek, europejska nazwa drogiego kamienia. Ale szafirkować, ‘nadskakiwać’, raczej odmiana sztafirkowania, p. stafier.
szafot, z niem. Schaffot (w 17. wieku) z franc. échafaud z włos. catafalco (stąd nasz katafalk), ‘rusztowanie’.
szafować, szafunek, szafarz i szafarowanie (w 16. wieku, ‘sprawowanie urzędu’); szafarczyk; szafarnia, ‘spiżarnia’; ogólne od 15. wieku, z niem. schaffen, Schaffer, od pnia skap-.
szafran, wyjątkowo szefran, a 1500 r. odosobnione zupełnie szafer(?); europejska nazwa z arab. az za ferān. Szafran, przywożony do nas z Węgier, odgrywał niegdyś rolę o wiele znaczniejszą od dzisiejszej, między »korzeniami«, jak i między kolorami: szafrany, ‘buty dla szlachty’; »na głowie szafran«, o ‘rudym’, a stąd nazwa Szafraniec w 15. wieku; »szafranno i pieprzno jadać«, »szafranowy ulepek (lub plastr)«, »baba szafranowa«, dziś już rzadka; e musiało być niegdyś częstsze, por. lit. szepronas i łuż. żefran.
szagryn, rodzaj ‘skóry’, z franc. chagrin z włos. zigrino.
szajka, ‘kupa’, słowo nowe, to samo co czajka, ‘statek kozacki’, którego cz- mylne, bo to węg. sajka, tur. szajka (tak, z sz- wyłącznie, na Południu całem i Wielkiej Rusi; na Małej Rusi cz-).
szakłak, roślina ‘rhamnus’, u Stanka 1472 r. zwany i rzeszeciną, bo z niego rzeszota robiono (trzęsiecina i rzeszenica mylne chyba odmianki), por. czes. rzeszetlák, ‘rhamnus’. U Korczyńskiego r. 1698: »pigwy i sakłaki«, ale Potocki ma szakłak; postać jak wid-łak, bod-łak; od szak-(?). Narzeczowo jest i sakwas.
szal, szalik, z franc. chále, a to wkońcu z perskiego.
szala, szalki, od 15. wieku, z niem. Schale z łac. scala, od pnia skel-, ‘łupać’; szalować, »oszalować ściany«, z niem. verschalen.
szalota, ‘czosnek’, przez niem. Chalotte z franc. échalote z łac. ascalonium, od Askalonji w Syrji.
szalupa, z franc. albo niem. Schaluppe, a to z ang. sloop.
szał, szaleć, szalić; szalać w Ezopie; szalony, szaloność 1500 r., szaleństwo; szalej (rośliny bielon i i., wywołujące szał); we złożeniach szaławiła (słowo »bliźniacze« niemal) i szałaput (to młodsze nieco; przypomina małorus. złożenia z -pud: strachopud itp.). Od szalić, ‘oszu-
