śmietana, śmietanka, śmietanczarka, w 15. wieku śmiotana, śmiotanka (Rej); od nas Niemcy pożyczyli, Schmetten, a w innej postaci Schmant; prasłowiańskie; słowień. smetena i smetana, czes. smetana, u Załabian smatona (pomylone chyba, co u nich nie dziw). P. mieść, niby »zebrana«; por. maślanka; ie bez przegłosu, podobnie jak umietać, umietacz, w 16. wieku ogólne.
śmiga, śmigawka (do rzucania kamyków), śmigiel (i nazwa miejscowa), śmignąć, ‘rzucić’, i śmigać; śmigownica, nazwa ‘działa’ w 16. i 17. wieku; śmigły, t. j. ‘smagły’; oboczne do smagać (p. smaga).
śmigus, pozornie do śmigać, chociaż z niem w najmniejszym nie pozostaje związku, bo skrócone z śmigurst (co jeszcze w 17. wieku, r. 1655 i częściej), śmigust, a to jest niem. Schmeckostern (Czesi z tego szmerkous zrobili), nazwa ‘poniedziałku wielkonocnego’, kiedy bito się prętami i wodą zlewano; to samo co dyngus, co również od Niemców przyszedł; zwyczaj i nazwa Słowianom obca; przechodzi na znaczenie ‘daru, jakim się w Wielkanoc obsyłano’; tak jeszcze w 17. wieku stale: »wtenczas, kiedy smigursty różni przyjaciele wzajem sobie oddają«, »… za smigurst oddana«.
śniadać, śniadanie, śniadanko, pierwotna postać złożenia przyimka sŭn (=‘ze’) i pnia jad(ać); tak samo przez cały 15. wiek mówiono śniedz, ‘zjedz’, p. snieść; sniadny, ‘jadalny’, »śniadki ciał«, ‘zjadki’. Por. śniedny. Prapolskie.
śniady, śniedź, Śniadecki, zaśniedziały, nastały dopiero od 17. wieku, zamiast dawniejszych poprawnych śmiady, śmiedź, Śmiadecki (Krakowianin, autor broszury z r. 1610); por. miedź; śmiady itd. zachowały s- nagłosowe, jakie miedź postradała (niem. Schmied). Obok śmiady był i śmlady, bo i u nas wstawiano l między m-j (por. niemowlę i i.), pośmledzieje, u Reja. I Czesi odmieniają sm- w sn-; cerk. směd, ‘śniady’, serb. smedjka, ‘brunetka’; brak słowa na Rusi.
śniat, ‘pień drzewa’, ogólne w 17. wieku, »śniatem padł« (‘jak długi’); tylko nasze i czes. sniet, snietew, o tem samem znaczeniu; p. śnieć(?); sniecić, ‘ronić (pióra)’.
śnica, sznica, ‘osada dyszlowa’; przestarzałe; u nas, Czechów i Rusi; por. rus. snycz, ‘zasuwa’, p. snuć.
śnić, p. sen.
śnieć we zbożu, ‘rdza zbożowa'; jedna z nazw dla ‘geranium’, r. 1557; prasłowiańskie; czes. snieť, słowień. smetlaj, o tem samem znaczeniu. Por. knieć, kniat; dla koloru (?).
śniedny, ‘jadalny’, p. śniadać i snieść; »śniedne i pite rzeczy«, »do strawnych albo śniednych rzeczy domowych«; śniatek, zamiast śniadek, ‘potrawa’, czes. sniedek.
śnieg, śnieżny, śnieżyca, śnieżysty; śnieguła, nazwa ptaszka; prasłowo; prus. snaigis, lit. sniegas, snaigała, ‘śnieżynka’; grec. nifa, łac. nix, nivis, goc. snaiws, niem. Schnee. U Słowian tylko z wokalizacją oi; na Litwie i obie inne: snigti i sneigēti. U wszystkich Słowian tak samo.
śpichlerz, dawniej spichrz, a są i postaci z szp-; z niem. Speicher; l wstawiliśmy później (jak w szmuklerz); niem. Speicher z łac. spīcārium, od spīca, ‘kłos’, co Niemcy sami we wczesnem średniowieczu urobili; romańskie języki tego nie znają.
