cerk. posoch, ‘kij’. Słowiańskie ch nie pierwotne, *soka ustąpiła miejsca zgrubiałemu socha (jak brach od brat i t. p.). — Gospodarstwo polskie sochy nie znało; znakomite to narzędzie (szczególniej na ziemi kamienistej i leśnej) Ruś wymyśliła; z Rusi na Mazowsze przeszło (ale tylko na prawą stronę Wisły, nie na lewą), a z Rusi i Mazowsza na Litwę. Narzędzie wcale skomplikowane, łatwo się psujące i łatwo naprawiane, obchodzi się prawie bez żelaza, i do dziś go używają, gdy pierwotne radło już się do orki nikomu nie godzi. Słownictwo sochy (jak i radła) prasłowiańskie, obchodzi się bez obczyzny niemal zupełnie; szczegółów nie podajemy (co jest np. órż lub hórż, co Słownik Warszawski do orczyku odnosi?).
soczewica, soczowica; soczewka; w narzeczach łuż. sok, w cerk. socziwo; od sok (p.); czy we związku z nieistniejącą już u nas nazwą ‘kuchni’ i ‘kucharza’, cerk. sokacz i sokal (por. nazwę miejscową Sokal).
soja, sojka, nazwa ptaka, od jasnego upierzenia; prasłowiańskie, do pnia si-, ‘jasny’, p. siwy (por. *sieć); u wszystkich Słowian tak samo.
sojusz, sojusznik; słowo ruskie; cerk. sojuz byłoby po polsku: związ (przyimek so- i juzy, ‘więzy’); od 18. wieku; sz nieporozumieniem weszło. Ruskie so- powtarza się i w innych złożeniach, np.: sosrąb (z sorub); soprznąć, ‘ustąpić’, jeden z licznych rusyzmów Błażewskiego 1611 r. (soprjanut’); sobór.
sok, soczyć się, soczysty; posoka, osoka; prasłowo; tak samo u wszystkich Słowian; lit. sakai, prus. sakis, ‘żywica’, u Łotwy sweki i swakas (liczba mnoga), postać pierwotna; por. łac. sucus.
sok, ‘oskarżyciel’; soczyć, »żydzi soczyli na Jezusa«; soki Biernata już w 16. wieku drukarz w skoki »poprawił«; »tam soczenie (‘skargę-potwarz’) obnażono«, w Ezopie; osoczyć (p.), ‘oskarżyć’; wyszło zupełnie z użycia; utrzymało się dłużej na Wschodzie, jest w Statucie litewskim. Prasłowo; lit. seku i sakyti, ‘mówić’, sekme i pasaka, ‘bajka’; niem. sagen; grec. ennepe (w pierwszym wierszu Odyssei), łac. inseque, ‘zapowiedz’. Ale jest i drugie osoczyć, osaczać (np. zwierza), p. osoczyć. Tak samo u wszystkich Słowian: czes. sok, ‘oskarżyciel’, w 12. wieku; cerk. sok, socziti; serb. socziti, ‘odnaleźć’. U Słowian więc trojakie sok; na Litwie i w Rzymie podwójne: seku, ‘mówię’ i ‘śledzę’; łac. sequor (por. sekwens, konsekwencja), ‘następuję’, i *sequo, mówię’; niem. sehen, ‘śledzić oczyma, patrzyć’.
sokół, sokoli, sokolnik (liczne miejscowości Sokolniki, od ludzi książęcych, pilnujących sokołów); prasłowiańskie; przyrostek -oł, -eł, częsty w nazwach ptaszych (kwiczoł; por. pszczoła); pień sok-, o ‘dźwięku’ (por. raróg), sokotać ‘gdakać’ (o kurze). U wszystkich Słowian tak samo.
sokora, osokora, ‘topola czarna’, z ruskiego.
sól, solić; solanka, solniczka, solówka (‘beczka na sól’); prasoł (‘handlujący solą’); rosół (zamiast roz-sół, właściwie ‘rozsolona woda’); z *soł-ny przestawką: słony, słonina, słoniawa (częste w nazwach miejscowych, Słońsk itp.; bywały tam warzelnie soli); tak samo z *soł-ta: słota, w nazwach miejscowych Słotwina i Słoćwina. Z prarodziny europejskiej: grec. hals, łac. sāl, niem.
