runo«, »pod złotem runem wilcza sierć«); stąd ruń, ‘porost zboża (na wiosnę)’, runić się i runieć, ‘runią ziemię okrywać’; od pnia ru- (p. rwać). Prasłowiańskie; wszędzie tak samo; szczególniej u Serbów obficie zastąpione.
rup, rupie, ‘glisty, robaki’; u Stanka rupie ‘gąsienice gzów’; »każdy ma swe rupie«, przysłowie w Ezopie; rupi mię, ‘gryzie, frasuje’; rupieci, ‘stare graty, sprzęty’; rupliwy, ‘troskliwy’. Prasłowo, ale istnieje tylko u nas i u Czechów: roup; lit. raupas, rauplē, raupsai, ‘trąd, wysypka’, rupus, ‘szorstki’, raupeżē i rupeżē, ‘ropucha’, rūpēti, ‘rupi mię’, rupestis, ‘troska’, rūpus, ‘troskliwy’.
rura; ludowe rozpodobnienie ruła; rurka, rurny, rurnik, rurkować; rurmistrz; z niem. Rohr, Röhre, z stałem u zamiast niem. o; dziś już zapomniany rurmus, ‘wodociąg’: »z rurmusa woda w skrzynię rurmusową ciecze«. Rura, rynna i rynsztok już w 15. wieku ogólne. Ale rurał, dla ‘gbura, nieokrzesanego’, i rurant, wymysły szkolne 16. wieku z łac. rūs, ‘wieś’, ruralis, ‘wieśny’; rurant z końcówką od innych na -ant (jak wagant), jeśli nie wprost z czes. rurant, ‘dureń’.
rusałki, ‘boginki, duchy leśne i wodne, panny piękne, wabiące do tanów i łaskocące na śmierć’; obce ludowi polskiemu pod tą nazwą literacką, z Rusi, gdzie na dawne istoty mityczne, »brzeginie - wiły«, przeniesiono, jak nieraz bywa, nazwę obchodu wiosennego, potępianego przez cerkiew, z pląsami i śpiewami na łonie wiosennej przyrody; obchód ten, na cześć duchów przodków, zwał się na Bałkanie łacińskim rosalia, ‘święto róż’; tę nazwę łacińską przejęli i Słowianie bałkańscy, a za nimi Grecy; czas ich schodził się poniekąd z ‘Zielolonemi Świątkami’, zwanemi już w 10. wieku rusaljami. Przymiotnik: rusalny, »rusalna noc«. Nazwa obca, rzecz rodzima; u nas obie wyłącznie literackie.
rusy, ‘rumiano-czarny, rudawy’, p. rudy; z *rud-s-; prasłowo; lit. rauswas, ‘czerwonawy’, ruswas, ‘gniady’, łotew. rusa, ‘rdza’, łac. russus, ‘czerwony’ (niegdyś i nazwę Rusi stąd wywodzono: rhusioi, ‘blondyni’). U wszystkich Słowian tak samo.
Ruś, zbiorowe, jak Saś, Czudź; dla jednostki z niej: Rusin; ruski (»rusiński« jest barbarzyństwem); zruszczony; rusyzm albo rusycyzm. Nazwa Słowian wschodnich, pierwotnie wyłącznie księstwa kijowskiego, od jego założycieli, Rusi normańskiej, t.j. Szwedów, bo Finowie Szwedów do dziś Ruotsi zową, co różni różnie tłumaczą; może od krainy nadbrzeżnej szwedzkiej, Roslagen: jej mieszkańce, dziś rospiggar z dawnego *rōthsbyggiar, t. j. mieszkańce na *rōther, island. ródr, ‘wybrzeże’ (rorsfolk, rorsmaen, zowią się w Norwegji ‘rybacy’ i ‘brzeżanie’); roslag zwało się dawniej każde ‘wybrzeże’, nietylko w Uppland, jak dziś. Rusnak i Ruśniak (na Węgrzech), Rusek i Rusiec; »ruski miesiąc« (dłuższy niż nasz). Po grec. Rhōs, p. Rosja.
rusz, dawna gra w karty, z niem. Rausch; odmiany jej: »czerwony rusz«; »ciemny«, i i.; mylnie rus (mazowieckie niby).
rusznica, mylnie ruśnica, z rucznica, czeskiej nazwy ‘ręcznej broni palnej’; ruszniczny (proch, strzelba), rusznicarz i rusznikarz; od 15. wieku ogólne.
