rohatyna, już od r. 1500 stałe, ‘włócznia’; rogowaty; narożny, narożnica, od narogi. Prasłowo; prus. ragis, lit. ragas (rags i ragutis, o ‘styczniu’ i ‘lutym’, wedle niem. horn i hornung, co i połabscy Słowianie naśladują), raguotas, ‘rogaty’. Nasze dawne rożki (‘bańki cyrulika’) powędrowały na całą Ruś i Litwę. U wszystkich Słowian tak samo.
rogozie, rogozina; rogoza 1500 r. i rogoża, rogóżka (mylnie robóżka!), ‘mata, deka pleciona z słomy, osoki, sitowia’; dla kanciastości od rogu przezwane; prasłowiańskie, już w cerk. (i bułg.) używane dla wyrobów z rogozia (‘powrozów’ i ‘mat’); por. imię Rahoza (metropolita kijowski 1590 r.); przyrostek -oz, jak w łobuzie, rus. łomoz.
rój (pszczeli); pierwotnie wszystko ‘co wytryska’, a więc zdrój i wzdrój (ze wsuniętem d), o ‘źródlisku’; roić się; rojny; rojowisko; rojownik albo pszczelnik, ‘melissa’; roić sobie; uroić, urojenie, o ‘fantazji’; pień ri- powtarza się w rzeka (p.); ind. ri-, ‘dać płynąć’, rī- ‘płynąć’, rīti-, ‘rzeka’, retas- i raja-, ‘pław’; łac. ri- w rivus. Nie posiadamy czasowników pierwotnych, co są w cerk., rus. i i., rějat’, ‘bieżeć’ (o rzece, locie ptaszym), ri-nut’, czes. rzinouti se, nasze wyrnąć (ostatni ślad tego ri-); rějati z ot- znaczy ‘odpychać’: otrinut’.
rok, ‘czas orzeczony, nazwany’, z wokalizacją o do rzec (p.); »roki sądowe« do dziś znane, gdy zresztą znaczenie uogólniło się na ‘czas roczny’, rugując lato i god innych Słowian (w biblji: »dwieście lat« i »dwa roki«). Najliczniejsze znaczenia we złożeniach: narok (p.), narocznik, to samo i urok (p.), ‘trybut, danina’ (jeszcze w biblji); obrok (p.), niby ‘deputat, przynależność wymierzona, płaca’, w cerkiewszczyźnie (i na Rusi), co potem nietylko u nas w stajni uwięzło; dalej prorok (p.), otrok (p.); urok, do urzec, ‘oczarować słowem czy okiem’, dziś w języku pisemnym złagodniało: o ‘wdzięku postaci’.
rokieta z ubioru księżego, rodzaj ‘komży’, od 16. wieku znane (np. u Reja), z łac. i włos. rocchetto.
rokita, rokicina, rodzaj ‘wierzby’, rokitowy (i o djable Rokicie, co w starych wierzbach wysiaduje); częste w nazwach miejscowych: Rokitno itd.; oboczne rakita u innych Słowian (na Południu) dowodzi, że to postać przestawiona z *ork-yta (przyrostek jak w kopyto, koryto; rodzaj żeński wedle wierzba?); czy przyrównać serb. raklje, rakljast, o ‘widłach’, dla rozgałęzienia? Inni zestawiają z nazwą ‘jałowca’, grec. orkeuthos, łotew. ērcis, ērcetis; znaczenie nazw drzewnych waha się nadzwyczaj.
rokosz, rokoszanie; jeszcze na sejmie elekcyjnym w r. 1587 prawi się: »iż WM. do czegoś niezwyczajnego mieć się chcecie, do jakiegoś rokoszu, które słowo językowi polskiemu nie jest znajome«; poszło z węg. rakosz, nazwy (od raków) pola pod Budzinem, gdzie sejmujące stany występywały z opozycją (stąd słowac. rakosz, ‘wrzawa, burzliwe zgromadzenie’); ale w r. 1587 i rzecz i słowo były już znane, bo już Leopolita w biblji pisze: »król miał rokosz z onymi« (t. j. ‘rokował’), u M. Bielskiego »(szlachta) w radę wstępowali, co zowiemy rokosze«, a u Stryjkowskiego: »uczynił sejm albo rokosz«; węg. rakász, ‘tłum, zbiegowisko’, od owegoż pola, po niemiecku Kressenbrunn(?).
