nazwa Wołga może tylko pozornie słowiańska; przed r. 1000 nigdzie się nie zjawia, najpierw w Kronice ruskiej.
rebus, nazwa łamigłówki; po łacinie dosłownie: ‘przez rzeczy’, szósty przyp. liczby mnogiej od łac. rēs, ‘rzecz’; rēs prasłowo od pnia rē-, ind. rā-, ‘własność’, awest. rātō-, ‘oddane’, itd. (Podobnie omnibus: ‘dla wszystkich’, trzeci przyp. liczby mn. od łac. omnis, ‘wszystek’; paryski to wynalazek z r. 1823, co się natychmiast po świecie rozszedł). Rebus (‘wyrażenie »rzeczami«, obrazkami, nie słowami’) i szarada są co do nazwy pochodzenia francuskiego; rzecz sama istniała dawniej jako »hieroglifik«, i podobne hieroglifiki z końca 16. wieku (na cześć Zygmunta III z r. 1593 przez »studenta« Krasickiego, i i.), polskie i łacińskie, przytoczył Z. Gloger w Encyklopedji staropolskiej IV, str. 145—150.
regiment, ‘rząd’ i ‘pułk’; regimentarz (konfederacji, lub związku wojskowego); regimentem nazywano i ‘laskę-buławę regimentarza’, którą po rozwiązaniu związku palono: »palić (łamać) regimenty«; dalej zwano tak wogóle ‘laskę z gałką’, np. lekarską; w gałce były parfumy, które lekarz dla chronienia się od zarazy wąchał; stąd »wąchał regimenciku« mówiono szyderczo o ‘uchylającym się od niebezpieczeństwa’. Z łac. regimentum (skąd i niem. Regiment), od regere, ‘kierować’, od czego i rex, ‘król’. Stąd poszły i rejent, z polskiem j miasto g, regens, regencja; dalej reguła, regularny (narzeczowe legurarny), rektor itd. Ale regestr, u nas i rejestr, ‘spis’, poszedł, jak i niem. Register, z łac. regestum od re-gerere, ‘wpisywać’; »rejestr wojsk kozackich«, stąd »kozak rejestrowy« małorus. łejstrowyj, z rozpodobnieniem dwu r (por. łycar’ i rycerz, Luryk i Ruryk).
rej, ‘taniec’; Rej, jak Firlej, nazwa niemiecka; o ‘ludziach przewodnikach’: wodzirej; z niem. Reige(n), ‘taniec, chór’; stąd i rejwach, ‘hałas, rwetes’; niem. rei(gen) nieznanego początku.
reja, ‘żerdź przy maszcie dla żaglu’, z niem. Raa, Ree, Rahe.
rekrut, z odmianami po narzeczach, nekrut(!) na Rusi i Litwie, z niem. Rekruten z franc. recrues (‘to, co się odradza’, od recroitre).
remiz, nazwa ptaszyny z rodzaju sikor, czes. remiz, remisz; od nas na Ruś. Uchodzi za pożyczkę z niem. Riethmeise, ‘sikora zarośli’, za czem przemawiałoby zachowane rem- zamiast rzem-; ależ nazw ptasząt Słowianie od Niemców nie przejmywali, tylko ci od nich, np. nazwy czyża, szczygła i i.; późne i odosobnione larka, lerka (niem. Lerche), niczego nie dowodzi. Więc raczej to nazwa rodzima, i nadaje się dla niej czy słowac. remzati, ‘szczebiotać’, czy nawet dla sztucznej budowy gniazda (niedarmoż i rzemieśniczkiem tego ptaszka przezywają) ten sam pień co w rzemiosło (p.); re- sprawia jednak znaczną trudność; oczekiwalibyśmy rze-, tak u nas, jak u Czechów.
Ren, rzeka, nazwa celtycka, od tegoż pnia co i rzeka (p.); reński (ryński), ‘złoty, moneta bita nad Renem’; w 16. wieku stale: Ryn, Rynianin, »ryńskie wino«, wedle niem. dawnego Rhīn.
renglota, ‘śliwka francuska’, reineclaude, od regina Claudia. Ale reneta, ryneta, nazwa jabłek, z franc. reinette od raine, ‘żaba’, dla wyglądu.
