u wszystkich Słowian: cerk. prag, czes. práh, itd.
prom dla przeprawy, dla czeskiego prám i t. d. z pierwotnego *por-m, od pnia per-; niem. Prahm jest pożyczką z czeskiego, ale staroniem. farm, ‘prom’, pierwotnie z niem pokrewne.
promień, promyk, promienisty, pierwotnie i ‘włókno, kosmyk’ (włosów, nici, jak w cerkiewnem, słowień.; czes. pramen, ‘źródło’); z pierwotnego *por-mień od pnia per-, od którego i proca i prom, niem. fahren i führen, Furt, ind. pārajati, ‘prowadzi’, łac. portus, ‘przystań’.
proporzec, proporczyk, ‘chorągiewka’, z *porpor, zdwojonego pnia por-, per-, o ‘locie’ (por. pióro). Pnie per- i sper- (pióro) były widocznie już w prajęzyku oboczne; rozgałęzienie ich olbrzymie; do per-, od którego prom i promień i t. d., należy i niem. Er-fahrung i mnóstwo słów greckich, peirā, ‘Erfahrung’, ‘doświadczenie’, i poros, ‘przechód’, i porthmos, ‘przeprawa’; łac. experior, stąd nasze ekspert(yza), i peritus, i porta, ‘fórtka’, i periculum, ‘niebezpieczeństwo’, i grec. peras, ‘koniec’, i nazwa Pireus, itd. To *porpor prasłowiańskie; u nas z podobnych złożeń mało co ocalało; nierównie ich więcej u Czechów i Rusi, np. kołokoł, ‘dzwon’ (z kołkoł), czes. plápolati (z pol-pol) do płonąć, rus. chorochorit’ sia, u nas krokorzyć; nazwa przepiórki (p.) tu również należy. Słowianie walczyli pod proporcami, wiemy to dokładnie choćby od nadodrzańskich, co z namiotu boskiego, »stanu«, wynosili na wojnę »stanicę«, na której widniał może znak jaki (np. dzik w Radgoszczu?). Temu nie wadzi, że przejmywali dla proporców (nieznanych światu klasycznemu) i nazwy wschodnie, prasłowiańskie już chorągy (p.). Wywód przeczący rodzimości proporca, wywodzący nazwę od grec. purpury, rozbija się już o trudności głosowni, nietylko rzeczowe.
prorok, proroczy, prorokować, »księgi prorockie«, prorokini, jeden z nielicznych przykładów pierwotnego pro-, u nas prze- (p.), i pnia rek- (p. rzec), rok-; złożenie prasłowiańskie; tak samo u wszystkich Słowian.
prosić, u-, za-, wypraszać, przeprosiny; prośba (nie proźba!, por. kośba), prosiciel; proszakiem nazywa się Jan Zamoyski w liście; proszalny; na Rusi wopros, sprosit’, o ‘zapytaniu’, poproszajka, o ‘proszaku, żebraku’. Prasłowo; tak samo u wszystkich Słowian; lit. praszyti, ‘prosić’ i ‘żądać’, ind. praśna-, ‘pytanie’, łac. precor, ‘proszę’, procus, ‘dziewosłąb’ (podobnie serb. prositi), niem. Frage, fragen; na Litwie jest pień ten i w innej postaci, perszu, ‘dziewosłębię’, ind. prcchati, ‘pyta’, łac. posco (r wypadło), ‘żądam’, niem. dawne forska, dziś forschen. Narzeczowe pracharz, o ‘żebraku’, z niem. Pracher, a to z słowiańskiego zgrubiałego prochar (por. małorus. prochaty, ‘prosić, żebrać’).
prosię, prosięciniec, ‘chlew’; przestawione z *porsę; cerk. i czes. prase, rus. porosia; s z gardłowej, więc lit. parszas, ale łac. porcus, niem. Ferch; nieznane (jak cała hodowla świń) Arjom azjackim, tylko europejskim.
proskura, w najrozmaitszych postaciach, rozpodobnione plaskur(a), p.; ‘chleb pszenny na hostję do cerkwi’; proskurnica, ‘baba wypiekająca proskury’; z grec. prosfora,
